
Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 16oo Mean Souree 2025
Ta'n Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Alex Allinson, gra dy nee ard femoil eh dy vel barelyn cheet stiagh veih'n theay er plannyn son keesh noa son kiarail slaynt. Hig kione er co-choyrle theayagh Jecrean yn 18 Mean Souree, lesh ny shlee na 3,000 freggyrt choud's nish.
Tra doshil y co-choyrle Mee Vayrt, dooyrt yn Fer-lhee Allinson dy row reayn dy reihyn goll er jeeaghyn er, goaill stiagh tailley rere yn sorch dy heet stiagh v'ayn, agh myr red er-lheh cheumooie jeh'n choarys t'ayn nish son keesh cheet stiagh. Veagh cagliagh er yn tailley jeh £5,000 son fir er-lheh as £10,000 son cubbyl ta goll er sessal cooidjagh, as ta'n Tashtey gooley dy jinnagh eh cosney £28 millioon elley 'sy vlein dy eeck ynrican son slaynt as kiarail y theay.
Agh ta shiartanse dy leih cremmey yn eie, as Partee Libraalagh Vannin cheet er myr gyn bun-eie kiart, gyn ve smooinit ny hrooid dy bollagh, as gra dy jinnagh eh cur mee-vondeish neu-chairagh orroosyn as cheet stiagh sinshley oc. Ta Sheshaght Lhee Ellan Vannin gra dy vel shoh kesmad gour y drommey as dy vel gaue ass dy jean eh ny s'lhea y neu-chormid t'ayn nish liorish cur errey neu-chorrym er sleih t'ayns gaue.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel y freggyrt da'n cho-choyrle theayagh er ve feer vie, as caghlaaghys mooar ayn neesht, lesh ny shlee na 3,000 freggyrt, palchey ayn veih'n theay, as dy row shen myr v'ad geearree, dy row ad geearree clashtyn coraaghyn sleih mychione yn aght ta shin geeck son kiarail slaynt. T'eh gra dy vel palchey ayn neesht veih sheshaghtyn profeshoonagh, myr sampleyr Meoiryn Shee Ellan Vannin, dy ren ny chaghteryn oc cur stiagh ayn bentyn da'n errey ass keesh ooilley cooidjagh as yn aght yinnagh yn Tashtey reaghey shen son sleih ta gobbraghey ayns Ellan Vannin.
Ta'n Fer-lhee Allinson cur trimmid er reesht nagh vel ad er n'gholl stiagh 'sy chooish shoh lesh eieyn erbee jeant rolaue. T'eh gra dy vel earroo dy hreealtyssyn ayns shen, agh dy vel ad ayns rieughid mooie son co-choyrle, as dy vel kuse jeh ny slane smooinaghtyn jeh ny vees enmyssit keesh hypothecagh, keesh er-lheh, dy chooney lesh ve freggyrtagh da femeyn son kiarail slaynt, red noa dy liooar, myr shoh ny vees bee feme oc er jannoo, shen myn-vrishey ooilley ny freggyrtyn as eisht dy lhiassaghey ny polaseeyn oc rere shen.
Ta imnea ec Partee Libraalagh Vannin dy bee shoh neu-chorrym er-son sleih as cheet stiagh sinshley oc. She Paul Weatherall ta Caairlagh Partee Libraalagh Vannin, as ta'n Fer-lhee Allinson gra dy ren Mnr Weatherall goll trooid kuse jeh barelyn y phartee, as t'eh gra dy vel ad fondagh dy liooar, agh v'eh jeeaghyn dy row Mnr Weatherall gra neesht dy lhisagh shin cur kuse jeh ny costyssyn jeh slaynt as kiarail y theay er keeshyn baljagh. T'eh gra dy vel shoh myr t'ad er n'yannoo 'sy Reeriaght Unnaneysit, as dy vel keeshyn baljagh feer, eer chostallagh er ve oc harrish y clane cheer. T'eh gra, as dy hass eh seose ayns Tinvaal Mee Voaldyn dy chur yn argane, dy nee brisht ta'n coarys ain son keesh baljagh, dy vel feme ain er aa-chummey bunnidagh, chammah's da'n choarys son keesh baljagh as da'n choarys son lughtyn-reill ynnydoil. T'eh gra, myr shoh, dy chur tooilley costyssyn foast er sleih lesh coarys neu-chorrym, nagh vel shen jeeaghyn dy ve eie mie t'ayn.
Er-lesh yn Fer-lhee Allinson dy vel shin ooilley coardail dy vel feme ain er shirveish claynt ashoonagh as argid currit er-e-son dy kiart, vees nastee 'sy voayl ta shin jannoo ymmyd j'ee, as vees freggyrtagh da bun-eieyn y Hirveish Claynt Ashoonagh ain, agh dy vel eh [bentyn da] aght dy chur argid son shen, agh neesht jannoo shickyr nagh vel argid agh goll er ceau er reddyn gyn tort, agh dy vel sleih fakin y vondeish ass y vishaghey shen ayns baarail.
Bentyn da'n tailley son kiarail slaynt, ta'n Fer-lhee Allinson gra, ny t'ad cur eab er jannoo, as ny ren eh cur coontey jeh 'sy chlaare argidoil roish yn fer shoh chaie, dy ren ad bishaghey y rate syrjey dy cheesh veih 20% gys 22% dy lhieeney ec y traa shen y ceau rour jeh £30 millioon 'sy Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay, as dy chur-rish shen, agh dooyrt eh dy jinnagh ad ronsaghey tailley son kiarail slaynt dy yeeaghyn er cur argid son kiarail slaynt 'sy traa sodjey.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel ad er chur sheese yn rate dy cheesh cheet stiagh gys 21%, agh dy vel fys ain foast, blein er vlein, dy vel feme er y Hirveish Claynt Ashoonagh ain son tooilley argid – er coontey bolgey argidoil, er coontey argid faill, er coontey chagnoaylleeaghtyn noa, er coontey ny reddyn elley fod mayd jannoo dy reayll sleih slayntoil as dy chur-rish ad tra t'ad cheet dy ve ching. T'eh gra dy vel feme ain er berraghtyn er shoh, dy vel aght cooie ain dy chur argid son y hirveish claynt ashoonagh ain vees corrym son dy chooilley pheiagh agh vees cur ny shirveishyn ta sleih toilchin.
---oooOooo---
Ta Kiarail Vannin scrutaghey yn aght ta kiarail sooilley goll er jannoo. Er coontey pobble vees cheet dy ve ny shinney, ta bishaghey er jeet 'syn earroo dy leih shirrey shirveishyn ophthalmoaylleeagh, rere stiureyder lhee Kiarail Vannin, yn Fer-lhee Chris Stockport.
Ta'n Fer-lhee Stockport gra dy vel Kiarail Vannin jeeaghyn neesht er aghtyn dy phohlldal optometree ayns shappyn mygeayrt yn Ellan dy livrey tooilley kiarail gyn feme er cur stiagh er shirveishyn Thie Lheiys Noble. Agh t'eh gra dy vel feme er shiartanse dy lheeys goll er jannoo ersooyl veih'n Ellan er yn oyr dy vel stayd cramp ayns bentyn da keintyn dy ghlaucoma.
---oooOooo---
Ta'n trass tuarastyl er 'Stayd y Chiarail' er ve clouit, as t'eh cheet reesht er kuse dy ardyn vees cur imnea, as er-lheh bentyn da foays as yn earroo dy leih reihalagh dy chur stiagh dy gheddyn Lowanse myr Kiaraileyder. Va'n chied tuarastyl clouit 2018, as y nah er 2022, as ta plannyn dy chlou tuarastyl dagh nah vlein choud's ta shin goll er nyn doshiaght.
Ta ny tuarastlyn jeant liorish Kiaraileyderyn Crosh-raad (Crosh-raad) rish yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay. She Jackie Betteridge ta Ard Sheckter y heshaght ghiastyllagh, as t'ee gra dy vel feme er yn reiltys reih ny ardyn dy yannoo tosheeaghtyn jeu.
Ta Bnr Betteridge gra dy vel yn aght ta Crosh-raad cur bun er kiaraileyderyn, shen peiagh ennagh as ta feme er ve echey caghlaa e vea dy ghoaill kiarail jeh peiagh as ta graih echey er, vel eh goaill toshiaght myr red ennagh beg as gaase dy ve red ennagh feer vooar, ny vel eh ayns rieughid red ennagh myr craght, as yn derrey vinnid ta peiagh ennagh goll er lesh y vea echey, as 'sy vinnid elley son shickyrys nagh vel eh goll er lesh e vea. T'ee gra dy vel eh mychione y vuilley myr kiaraileyder 'sy lught-thie, myr kiaraileyder son carrey, cre erbee t'eh, kiaraileyder gyn argid faill, dy vel eh ayns rieughid cur builley er e vea.
Neayr's tuarastylyn roish nish, ta Bnr Betteridge gra nagh vel veg er chaghlaa, ny yeih dy row troddan ec Crosh-raad, ny yeih dy row coloayrtyssyn oc, dy vel eh dy kinjagh cheet sheese reesht gys argid, as nagh vel argid reiht dy ve ceaut ayns rieughid er kiaraileyderyn. Er-lhee dy vel paart mooar caillt, vees feer vaghtal veih'n tuarastyl.
Ta Bnr Betteridge gra, dy jinnagh shin ceau tooilley argid goaill kiarail jeh ny kiaraileyderyn ain, kiaraileyderyn y lught-thie ain, adsyn ta goaill kiarail jeusyn as ta graih oc er 'sy thie, dy beagh toiggalys ain, 'sy chied ynnyd, er ny vees shen ta kiaraileyder feme, as quoi t'ad ayns rieughid, dy beagh foddey ny smoo arrym cha nee ynrican veih'n reiltys, agh neesht veih'n theay, dy beagh eh ry hoiggal ny share ny t'eh dy ve ny chiaraileyder, as dy beagh coraa oc, as ec y traa t'ayn nagh vel coraa oc, dy nee Crosh-raad ta'n choraa oc, as shen ny ta Crosh-raad er ve rish bunnys daeed blein, coraa y chiaraileyder, as dy vel shoh seiy mooar noi shen dy ghra dy jarroo, "S'liooar shen.
Er-lesh Bnr Betteridge, er yn oyr nagh vel sessyn jeant jeh kiaraileyderyn, as nagh vel sessyn goll er jannoo jeh kiaraileyderyn, nagh vel, ayns firrinys, enn erbee currit er dy vel kiaraileyderyn ayn, myr shoh cre'n aght veagh fys ain, as c'raad veagh y fysseree staddysaghtoil, dy vel ad ayns rieughid deinagh, dy vel ad skee, dy vel ad hene ching, vel ad copal, vel ablid oc copal?
Ta Bnr Betteridge briaght, cre mychione co-chormid son kiaraileyderyn? T'ee gra dy vel dy chooilley pheiagh gra dy nee costallagh ta kiarail, agh dy feer dy vel shin shirrey er sleih as ta graih ain orroo dy yannoo eh gyn traenal erbee, gyn toiggalys erbee jeh ny t'ad ayns firrinys goaill orroo hene, agh nagh vel ee gra nagh vel ehlley ec sleih er sleih orroo t'ad graihagh ny geearree cur graih orroo as goaill kiarail jeu, er yn oyr dy nee dooghys dooinoil eh, agh dy vel eh orrin cur ourys er shen, dy vel feme ain er toiggal shen, as dy vel eh orrin jeeaghyn er myr feeu, as dy vel eh coontey feeu kiaraileyderyn dy vel yn Ellan shoh feer olk dy yannoo.
Bentyn da'n Strateish son Kiarail, ta Bnr Betteridge gra dy vel Crosh-raad jannoo seose ayrn jeh shen, dy row eh jeant ayns parteays rish Crosh-raad, dy vel eh er n'ghoaill traa liauyr dy chur toshiaght er, agh dy vel ad kiart er n'ghoaill toshiaght er jannoo shen, as dy jean Crosh-raad cur preays dy hirrey ny reddyn shen. T'ee gra dy vel eh oyr dy liooar son goaill aggle, as shinyn ayns yn theihll heear, as nagh vel slattys erbee ain vees ayns shen, hoshiaght dy chur enn er, ny dy choadey, kiaraileyderyn.
Ta Bnr Betteridge gra dy vel palchey argid mooie ayns shen son slaynt as kiarail y theay, as fy yerrey dy vel eh cheet dy ve yn aght ta'n reiltys ain reih dy yannoo tosheeaghtyn jeh reddyn, as yn aght t'ad reih dy cheau yn argid ain, er yn oyr dy vel eh yn argid ain fy yerrey hoal, ta fys ain dy nee argid ny tackeyderyn eh, agh dy vel ee credjal dy bee feer, eer doillee eh er nyn son dy ghooney ny sooillyn oc da kiaraileyderyn, er yn oyr dy vel eh currit dy slane ayns yn 12 vee shoh cheet ayns jannoo shickyr dy vel ad ry chlashtyn.
Ta Bnr Betteridge gra dy vel gialdynyn er ve oc, agh nagh vel ny gialdynyn rieau er jeet dy ve ayn. T'ee gra dy vel ee toiggal dy vel kiaraileyderyn as shirveishyn ny kiaraileyderyn dy baghtal feer doillee dy yannoo son y reiltys ain, agh dy vel yn traa er jeet. Yn un red by vie lhee gra, shen dy vel kiaraileyderyn myr craue drommey da slaynt as kiarail y theay, as mannagh row ad jannoo yn obbyr shen as dy row feme er dy chooilley pheiagh currit ayns undinys ny kiarail jeant jeu, dy beagh feme ain er argid eer ny smoo na'n argid ta shin dy gheddyn ec y traa t'ayn, myr shoh ta'n traa er jeet son kiaraileyderyn dy gheddyn enn currit orro, ta'n traa er jeet dy gheddyn vondeish ass cairyssyn co-chorrym.
---oooOooo---
Ta Spital Ellan Vannin er vograghey magh dy vel yn Ard Sheckter echey, John Knight, dy irree ass y oik echey. T'eh er leeideil yn sheshaght ghiastyllagh rish daa vlein dy lieh. Son oyryn persoonagh, ta feme er Mnr Knight as y lught-thie echey scughey er-ash gys y Reeriaght Unnaneysit. Ta'n Spital er chur booise da son yn obbyr echey, lesh yeearreeyn share ersyn son y traa ry heet.
---oooOooo---
Ta Bnr Susan Swan er jeet dy ve caairlagh y heshaght ghiastyllagh, Cooish Eash Ellan Vannin, as t'ee gra dy daink eh myr yindys mooar urree, agh dy nee onnor mooar eh neesht. Ta'n caairlagh choud's nish yn dooinney hug yn sheshaght ghiastyllagh er bun, Malcolm Kelly, as nish t'eh er jeet dy ve ny haaue lurg 33 bleeaney 'syn oik. Ta Mnr Kelly er jeet dy ve Patroon y heshaght ghiastyllagh.
Ta Bnr Swan gra dy vel ee smooinaghtyn dy vel yn ablid ec Cooish Eash ny smoo dy chooney lesh caghlaaghyn sorch dy heshaghtyn giastyllagh elley, as eer lesh sheshaghtyn giastyllagh ta foddey ny sloo na Cooish Eash, as my vees Cooish Eash cheet dy ve yn sheshaght ghiastyllagh as ta dy chooilley pheiagh goll huick, as cooney lesh cumraagyn as arryltee elley as barrantee elley, er-lhee dy beagh shen jeh vondeish.
---oooOooo---
Ta'n Rheynn Bun-troggalys shassoo er nagh vel reaghyssyn er ve jeant bentyn da caglieeyn bieauid son boayl erbee mygeayrt yn Ellan. Va plannyn ec yn Rheynn er y gherrid dy chur er bun cagliagh bieauid jeh 20 mso ayns ardyn cummalagh, agh va sleih gaccan nagh row caa daue cur stiagh nyn marel, as va'n shalee currit shaghey. Neayr's shen va co-choyrle theayagh currit er bun.
Agh ta imnea ec ymmodee sleih fakin dy vel yn Rheynn er hroggal stowranyn noa son cowraghyn bentyn da caglieeyn bieauid ayns ardyn cummalagh ayns Doolish as Connaghyn. Agh ta'n co-choyrle theayagh foast fo raad, as sleih gaccan dy vel shoh soilshaghey magh jean yn Rheynn cur geill erbee da barel y theay er y chooish, dy vel reaghys er ve jeant rolaue.
Ta'n Shirveishagh Bun-troggalys, as Oltey yn Chiare as Feed son Rushen, yn Dr Michelle Haywood, gra dy jean ny stowranyn noa cummal edyr cowrey son cagliagh beauid jeh 20 mso, my vees shen coardit, ny jeh'n chagliagh bieauid cadjin t'ayns yn ard shen ec y traa t'ayn, as dy jig shen veih eiyrtys y cho-choyrle theayagh. Hig jerrey er y cho-choyrle Jeheiney yn 4 Jerrey Souree.
Va un stowran noa ayns Connaghyn currit stiagh dy neu-chiart er coontey marranys y chonaanteyder, as ta'n Rheynn gra dy bee obbyr dy charraghey shen jeant gyn costys er yn Rheynn. Ooilley cooidjagh ta feeuid y chonaant dy hroggal ny stowranyn noa £400,000.
Ayns fogrey ta'n Dr Haywood gra dy vel fys eck er y neu-hickyrys ass cur stiagh y bun-troggalys cochianglt rish cur er bun cagliagh bieauid jeh 20 mso ayns ardyn cummalagh jeh Connaghyn as Doolish, as dy vel shen er chur imnea er sleih dy vel yn Rheynn er n'yannoo briwnys rolaue jeh'n cho-choyrle theayagh, as dy vel ee geearree aa-hickyraghey sleih nagh vel shoh yn aght, as vel ee cur leshtal son y neu-hickyrys.
Ta'n Dr Haywood gra dy vel ad dy jarroo geaishtagh rish ny ta sleih dy ghra mychione roshtynys ny ardyn 20 mso, as cre ny straiddyn as lhisagh ad y ve, ny lhisagh ad gyn ve, ayns ny ardyn shoh. T'ee gra nagh vel reaghys erbee er ve jeant foast, as nagh bee reaghys jeant derrey hig jerrey er y cho-choyrle yn 4 Jerrey Souree, as dy vel sursmooinaghtyn er ve currit da ooilley ny barelyn.
Ta'n Dr Haywood gra, lesh ooilley ny imneaghyn imraait mychione yn obbyr dy yannoo aarloo son y vree shoh, dy vel yn Rheynn ceau traa ayns aa-scrutaghey yn obbyr t'er ve jeant choud's nish as ayns feaysley cront erbee lesh stowranyn ayns buill neu-chiart, as nagh bee stowranyn elley currit stiagh ayn derrey vees ad er chur-rish doilleeidyn erbee.
Ta'n Dr Haywood gra dy by vie lhee aa-hickyraghey dy chooilley pheiagh nagh vel reaghyssyn erbee er ve jeant foast, as dy vel yn Rheynn greinnaghey dy chooilley pheiagh as ta barel echey mychione treealtyssyn yn Rheynn bentyn da ny straiddyn as raaidyn cheusthie jeh Doolish as Connaghyn as lhisagh ad y ve cheet stiagh ayns ny ardyn 20 mso, dy chur stiagh freggyrt da'n cho-choyrle. T'ee gra, cho leah's ta reaghyssyn er ve jeant bentyn da roshtynys y skeim, dy bee stowranyn erbee er-mayrn troggit as eisht dy bee ny cowraghyn cooie troggit dy ve freggyrtagh da ny Oardyryn Traaght vees cur bree da'n skeim.
Ta'n Dr Haywood er vograghey magh dy bee ish 'sy Stashoon Marrey ayns Doolish son seshoonyn keayrtagh y loayrt rish sleih mychione ny treealtyssyn shoh. Bee ny seshoonyn shen goll er cummal Jeheiney yn 20 Mean Souree eddyr 1.00pm as 4.00pm as Jecrean yn 25 Mean Souree eddyr 3.30pm as 6.00pm.
Agh ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Chris Thomas, va'n Shirvishagh Bun-troggalys rish tammylt giare, gra dy vel eh shickyr dy bollagh nagh vel yn Rheynn er neiyrt er yn oardagh politickagh cooie ayns cur er bun ardyn 20 mso mygeayrt yn Ellan. T'eh gra dy ren olteynyn coayl caa tra nagh ren ad pohlldal y lhiassaghey echey ayns Tinvaal, as dy jinnagh shen er chur er yn Rheynn Bun-troggalys cur tuarastyl roish Tinvaal reesht roish my jinnagh eh goaill toshiaght er cur bree da'n skeim. T'eh gra neesht dy vel eh smooinaghtyn mychione chur treealtys er y chooish shoh roish soie yn Chiare as Feed ny s'anmee 'sy vee shoh.
Ta Mnr Thomas gra, ec y traa va'n chooish roish Tinvaal, dy row lhiasaghey treealit ec y chumraag echey 'sy rheynn reihyssagh echey, Bnr Corlett, agh er-lesh dy row ish ayns paart mollit 'sy resooney magh liorish yn Shirveishagh, as dy row lhiasaghey share echey, as dy beagh ablid er ve ec Bnr Corlett niartaghey shen 'sy resooney magh ayns Tinvaal, dy beagh feme oc er tuarastyl er-ash gys Tinvaal roish my daink toshiaght er cur ayns bree. T'eh gra, fy yerrey, dy row eh treishteil ayns yn Shirveishagh as yn Rheynn dy chummal co-choyrle ayns aigney mie, as eisht ayns aght dy chur tuarastyl er-ash, gyn shen ve scruit stiagh er-lheh ayns kiarail Tinvaal, myr shoh nagh vel yn oardagh politickagh son shickyrys er ny eiyrt er.
Ta Mnr Thomas gra dy row imnea echey mychione yn chied Oardyr bentyn da'n oardagh leighoil, as dy vel imnea echey foast mychione barel yn Ard Veoir Shee va er ny hoilshaghey magh, as y nhee dy row eh goll er fograghey magh nagh row poleenys ayn, dy row shen jannoo neu-vaghtal ny oirryn jeh leigh as polasee.
Ta Mnr Thomas gra dy vel eh smooinaghtyn er cur roish treealtys yn 24 Mean Souree ayns yn Chiare as Feed, dy chur eam er yn Ard Shirveishagh dy gholl stiagh ayn as dy yeeaghyn er ooilley ny docamaidyn as polaseeyn as reaghyssyn t'er ve jeant bentyn da shoh, er yn oyr dy vel eh smooinaghtyn dy vel femer er yn Ard Shirveishagh, as eh hene yn Shirveishagh Bun-troggalys rish tammylt giare, cur arrym da'n theay, as er-nyn-son t'eh leeideil y reiltys, jeh goll ayns rieughid as jannoo shickyr ny vees goll er 'sy Rheynn Bun-troggalys, as dy vel ny pooaryn ec yn Ard Shirveishagh dy yannoo shen, as jean eshyn shirrey shen yn 24 Mean Souree.
---oooOooo---
Ta'n Sheshaght Ashoonagh son Ard Fir Ynsee briaght jeh ny olteynyn echey lhisagh teiy ve ayn bentyn da jantys jeadyssyagh - as yn sheshaght cheirdey cheet er shen myr yn couyr s'jerree eck – er yn oyr dy vel ee goaill ayns laue aghtyn dy choadey olteynyn son ny t'ee cheet er myr 'drogh ymmyd elley' jeh oardaghyn smaghtagh liorish yn Rheynn.
Ta'n sheshaght cheirdey credjal dy vel polaseeyn as oardaghyn va coardit goll er cur ry lhiattee as dy vel olteynyn y heshaght currit ayns stayd myr dreihyn. T'ee gra foddee dy vel ny oyryn son imnea ny olteynyn echey jannoo seose ymmyrkey neu-leighoil as ymmodee brishaghyn jeh polaseeyn faillee as stundayrtyn profeshoonagh.
Ta Lhiass Screeudery Cadjin y heshaght cheirdey, Rob Kelsall, gra nagh row y reaghys jeant myr cooish eddrym, agh lurg meeaghyn gyn veg taghyrt, lesh brishaghyn jeh polasee goll er jannoo reesht as reesht, as lesh yn Rheynn failleil dy chummal seose cairyssyn faillee bunnidagh, nagh row aght dy shaghney eh. T'eh gra dy vel yn chooish bentyn da onid y phrofeshoon oc as ooashlid ny olteynyn eck, as nagh jean yn Sheshaght Ashoonagh son Ard Fir Ynsee shassoo ry lhiattee choud's ta leeideilee ny scoilley goll er cur-rish ayns aght faghidagh as chaghteryn y heshaght cheirdey oc goll er tranlaase er as dreihyn jeant jeu.
Ta'n sheshaght cheirdey jeeraghey er kiare ardyn jeh ny t'eh cheet er myr imnea criticoil:
- dreihyn ve jeant jeh olteynyn as fir oik yn Sheshaght Ashoonagh son Ard Fir Ynsee, vees dy chummyssagh cur yn drogh er sheshaghtyn keirdey as brishey cairyssyn faillee vees coadit;
- brishaghyn tromey reesht as reesht jeh'n Pholasee er Cairys 'sy Voayl Obbree, as er-lheh failleil dy chummal seose ny leaghyn ec y chree jeh cairys, fuillaghtys, toiggalys as arrym'
- drogh ymmyd jeh'n Oardagh Smaghtagh son Fir Ynsee, vees goll slane noi y vun-eie grait dy lhisagh lheid ny oardaghyn pohlldal lhiasaghey profeshoonagh, cha ne cur deyrraghyn kerree er sleih; as
- brishaghyn jeh'n Chode er Ymmyrkey son Sharvaantyn Theayagh, goaill stiagh failleil dy reaghey ny vees ymmyrkey cooie jeh leeideilys as dy chummal seose stundayrtyn jerkit jeh ymmyrkey profeshoonagh ethicoil.
Ayns fogrey ta'n Sheshaght Ashoonagh son Ard Fir Ynsee gra dy vel yn imneaghyn goll foddey ny sodjey na keayll chionnit ec fer er-lheh ny ghaa, as dy vel ee credjal dy vel ad freggyrtagh da sheer ymmyrkey oardreilagh, as foddee dy vel shen jannoo seose ymmyrkey neu-leighoil, as son shickyrys dy vel ad soilshaghey magh ymmodee brishaghyn jeh polaseeyn faillee as stundayrtyn profeshoonagh.
Ta fogrey y heshaght cheirdey cheet er shirrey teiy cowreydagh myr couyr s'jerree, er yn oyr, dyn y wooise da eamyn reesht as reesht son Reiltys Ellan Vannin dy heet stiagh er y chooish – goaill stiagh yeearreeyn son Shirveish Cochianglyssyn Jeadyssagh Vannin dy ve 'sy chooish – nagh vel veg er ve jeant mychione ny imneaghyn eck.
Ta'n Sheshaght gra, choud's ta shickyryssyn er ve currit dy beagh aa-scrutaght neu-chrogheydagh jeant, nagh vel veg er n'gholl er y hoshiaght. T'ee gra dy vel ee tannaghtyn currit da feddyn aght feayslee jarrooagh as dy vel ee credjal dy vel ny keimyn shoh femoil dy aa-hroggal treisht as dy yannoo shickyr dy vel cairys son dy chooilley pheiagh. T'ee gra, ny yeih, dy vel feme urree ve baghtal, nagh vel veg dy varganey eck bentyn da sauchys, ooashlid as ymmyd cair ny olteynyn eck.
Ta'n Rheynn Ynsee, Spoyrt as Cultoor gra nagh vel eh kiart dy vel eh er vrishey polaseeyn faillee as stundayrtyn profeshoonagh, myr va'n Sheshaght Ashoonagh son Ard Fir Ynsee dy ghra,
Ayns fogrey ta'n Rheynn gra nagh vel ny ta'n sheshaght cheirdey dy ghra freggyrtagh da ny stundayrtyn ny leaghyn t'eh cummal seose. T'eh gra dy vel eh tannaghtyn foshlit da coloayrtyssyn keeayllagh erbee dy chummal seose cochianglys arrymagh co-obbragh lesh dy chooilley pharteays ynsee.
---oooOooo---
Ta Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, gra dy nee folliaght eh yn oyr ta cur loggyr da sleih son obbyr 'sy cherroo theayagh cheet dy haghyrt ny smenkey. Ver eh feysht er y chooish er Shamyryn y Turneyr Theayagh ayns soie Tinvaal Mean Souree shiaghtin laa ny vairagh, Jemayrt yn 24 Mean Souree.
Ayns ny meeaghyn jeieanagh t'eh er jeet magh dy vel yn Rheynn Gastid Dellal er neeck loggyryn feeu £220,000, ga dy vel eh shassoo er dy vel ad shoh red neu-chosoyley rish reaghyssyn cadjin shirveish y steat.
Roish nish, dooyrt yn Rheynn Gastid Dellal dy row lheid ny eeckyssyn femoil dy chleayney stiagh schleiyn veih'n cherroo preevaadjagh, as dy row argid reaghit er nyn son myr ayrn jeh mynjeigyn ooilley cooidjagh er argid faillee, shaghey ve currit myr costyssyn elley neu-yerkit. Ta'n Rheynn gra, choud's ta ny eeckyssyn shoh neu-chadjin cheusthie jeh'n reiltys, dy vel ad freggyrtagh da strughtooryn faillee ta cohirreydagh ayns traaght, as dy vel ad ynrican bentyn da paartyn son lhiassaghey dellal cheusthie jeh ny jantyssyn sheckteragh echey: shen dy ghra, Dellal Ellan Vannin, Argidys Ellan Vannin, Cur Keayrt er Ellan Vannin, as Bun-earrooagh Ellan Vannin.
Agh ta Mnr Moorhouse credjal dy vel ymmyd jeh bonusyn vees bishaghey croo keeayll dy vee-hreishteil cheusthie jeh'n chovoodeeys s'lhea. T'eh gra, ayns ny meeaghyn jeieanagh, dy vel eh er jeet dy ve ny s'cleeirey as ny s'cleeirey dy vel earroo dy feailleydee y reiltys geddyn loggyryn, dy vel conaantyn neu-chasley oc, as dy vel eh croo eaghtyr dy vee-hreisht 'sy cho-voodeeys s'lhea dy vel ain ayns rieughid red ennagh vees neu-vaghtal dy liooar as dy vel gennid dy vaghtalys ayn.
---oooOooo---
Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Chris Thomas, gra dy vel yn reihys mooar cadjin shoh cheet 'sy vlein 2026 jannoo seose caa son y theay dy hoilshaghey magh y barel oc dy yannoo shickyr dy vel lught-reill share ayn y nah cheayrt.
Ta Mnr Thomas er ve Oltey yn Chiare as Feed rish 12 vlein nish, as she eshyn as yn Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, as Loayreyder yn Chiare as Feed, Juan Watterson, ny three olteynyn as yn traa roie sodjey oc. Agh t'eh gra dy vel gennid dy varrant ayns rieughid ayns lught-reill Mnr Cannan nish.
Ta Mnr Thomas gra dy vel dy chooilley oltey ayns shen myr chaghteryn y theay, as dy yannoo shickyr dy vel polaseeyn son y traa ry heet ny polaseeyn kiart son yn Ellan, son dy chooilley pheiagh ta baghey 'syn Ellan, sleih ta cheet er-ash gys yn Ellan 'sy traa ry heet. T'eh gra dy vel shin ayns stayd olk dy liooar 'sy lhing shoh, as gennid dy varrant 'sy reiltys, ayns livrey shirveishyn theayagh ayns aght s'lhea, as dy vel eshyn er ve abyl dy chur stiagh tooilley veih cheumooie jeh'n reiltys na veih cheusthie jeh'n reiltys.
Ta Mnr Thomas gra, smoo jeieanagh, dy row eh brieit jeh dy irree ass myr oltey yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay, as roish shen dy row eh brieit jeh dy irree ass myr yn Shirveishagh Bun-troggalys, myr yien dy yannoo ny s'tappee aa-chummey – aa-chummey nagh ren taghyrt, haink eh dy ve ny smelley, v'eh scryssit magh, as ayns firrinys dy row shen mychione cooish y ghass. T'eh gra, 'sy voayl t'ad ayn nish, dy vel eshyn er ve Oltey yn Chiare as Feed son 12 vlein, as dy row eh ayns rieughid ny Hirveishagh rish ny sgirrey na queig bleeaney.
Ta Mnr Thomas gra, 'sy reihys mooar cadjin 2026, dy vel eh dy bollagh ard femoil, dy vel y reihys mooar cadjin 2026 cur caa da'n theay dy hoilshaghey magh ny barelyn ocsyn, as lesh fys veih nheeghyn, dy vel reihyn oc as costyssyn ayn mychione kuse dy chooishyn feer scanshoil son ooilley yn traa ry heet ain, shen ny vees bun jeh reihyssyn mooar cadjin. T'eh gra nagh vel eh mychione sleih jesh cheet dy ve reiht, dy vel eh mychione jannoo shickyr dy vel y fys kiart ain er y voayrd choud's t'ad reaghey yn aigney er yn aght ta shin dy cheau teiy, as foddee reiltys share ve ain y nah cheayrt.
Ta Mnr Thomas gra dy beagh yindys ec kuse dy leih er quoid dy leih mygeayrt mean Ghoolish, yn ard ass-lieh t'eh ny haghter, yinnagh gra, ayns rieughid, dy vel yn reiltys er n'gholl er shaghryn. T'eh gra ayns ny jeih bleeaney t'er n'gholl shaghey dy vel ad er ve mee-vaynrey mychione kuse jeh ny reihyn jeant as reaghyssyn jeant, agh dy vel yn reiltys dy feer er n'gholl er shaghryn nish, as dy vel ny politickeyryn fo lhiastynys daue dy yannoo shickyr dy vel polaseeyn er y voayrd, polaseeyn as costyssyn jeant er nyn son, lesh reihyn as teiy-yn ayn, dy vel reihys mooar cadjin feer vie oc, as dy vel reiltys feer vie currit er bun lurg yn reihys mooar cadjin.
---oooOooo---
Veih Jemayrt yn 16 Mean Souree, bee feme er troailtee coshey er y vaatey faagail ny goll er boayrd y baatey ayns Purt Heysham er barroose. Ta Colught Paggad Bree Ellan Vannin gra dy vel shoh er coontey obbyr plannit dy chummal seose Droghad Chianglee Earroo 1. Ta chaghteraght er duillag y cholught bentyn da'n chlaare hraa gra dy bee barroose dy arraghey troailtee veih'n vaatey gys Purt Heysham, as dy arraghey er boayrd ad neesht veih'n Phurt gys y vaatey. T'ad jerkal rish ceau kegeesh ayns cur kione er yn obbyr.
---oooOooo---
Ta Barrantee Garff shirrey er cummaltee dy yannoo shickyr nagh vel ny cleighyn oc jannoo lhiettrimmys er sleih goll ny raaidyn as peamadyn. T'ad gra, rere y clattys, dy vel currym leighoil er shellooderyn thallooin dy reayll glasseraght vees gaase cheusthie jeh ny cagleeyn oc.
Ta ny Barrantee er veeraghyn neesht dy vel shiartanse dy hieyn 'syn ard cur lhiettrimmys mooar er raaidyn ny peamadyn, as dy bee chaghteraght currit daue, ny fogrey cur er ny shellooderyn thallooin dy ghoaill ayns laue yn obbyr. T'ad gra dy vel ad cur-rish yn stayd ec y traa t'ayn jeh kuse dy vuill trooid Garff.
---oooOooo---
Bee feme er fo-reihyssyn neesht ec lughtyn-reill ynnydoil elley. Ayns Connaghyn ren John Hamilton irree ass son oyryn persoonagh, lurg da cheet dy ve ny Varrantagh Mee Averil, myr shoh bee fo-reihys ayns Connaghyn. Bee fo-reihyssyn neesht ayns Ward Meanagh Doolish as Ward Jiass Rhumsaa, buill row shirreyderyn dy liooar cur stiagh Mee Averil, myr shoh ta ynnyd y pheesh ayns yn daa lught-reill shen.
Ayns Balley ny Loghey, ayns Jurby as ayns Purt Chiarn ta feme oc er daa pheiagh y pheesh dy yannoo seose y slane earroo dy varrantee, as reesht er yn oyr nagh row sleih dy liooar cur stiagh ayn dy ve nyn marrantee Mee Averil.
Va pabyryn enmyssey ry gheddyn veih Jecrean yn 11 Mean Souree, as yn laa s'jerree er-nyn-son ta geearree cur stiagh son ny oikyn dy chur stiagh ny pabyryn shen oc Jecrean yn 18 Mean Souree.
My vees yn earroo dy hirreyderyn erskyn yn earroo dy ynnydyn, bee feme er fo-reihys, as veagh yn laa son shen Jerdein yn 17 Jerrey Souree.
---oooOooo---
Ta Barrantagh Rhumsaa, Juan McGuinness, gra dy vel ny oyryn ayns foayr jeh cheet dy ve oltey lught-reilll ynnydoil foddey ny strimmey na oyryn noi echey. T'eh credjal dy vel yn oardagh reihyssagh jannoo seose undin y deynlaght 'syn Ellan as dy vel eh treishteil dy jean ny smoo na un pheiagh cheet stiagh son yn ynnyd er-mayrn ayns Ward Jiass y valley.
Ta Mnr McGuinness gra, er-lesh, ve dty haghter ass-lieh y valley, cur er-ash gys y cho-voodeeys, jannoo caghlaa son y voayl ayn t'ou baghey, dy vel shen fer jeh ny reddyn smoo scanshoil, share foddee oo jannoo. T'eh gra dy vel yn deynlaght ve ain, dy vel shen feer, eer scanshoil, as dy vel eh goaill toshiaght ec y cheim ynnydoil, myr shoh cheet dy ve Barrantagh Balley Rhumsaa er-e-hon dy persoonagh, fer jeh ny reddyn share va jeant echey ayns ny jeih bleeaney t'er n'gholl shaghey.
Ta'n coyrle echey da peiagh erbee ta leaystey mychione cur stiagh dy ve ny Varrantagh dy heeyney magh cho leah's vees possible, er yn oyr dy vel yn traa s'jerree son entreilys, shen Jecrean yn 18 Mean Souree ec traa kirbyl, myr shoh dy gholl sheese gyn yn halley baljagh, cur eam er y halley baljagh as dy gheddyn wheesh fys as vees possible. T'eh gra dy vel feanish feer vie er bastal ec Barrantee Balley Rhumsaa er ny meanyn sheshoil as ynnyd eggey, myr shoh dy yeeaghyn as dy akin ny ta'n oyr er-nyn-son, ny t'ad dy yannoo, cre ta cochianglt rish ve ny Varrantagh, as dy heeyney magh gys fer erbee jeh ny Barrantee t'ayn nish ny v'ayn roish nish, as dy chur feyshtyn orroo.
Myr oltey y lught-reill ynnydoil ec y cheim bunnidagh, ta Mnr McGuinness gra dy vel ad jannoo shickyr dy vel y balley glen, lesh coir hrustyr goll er folmaghey, dy vel ny lampaghyn straiddey foaddit, dy vel ny pairkyn goll er reirey dy mie as aalin, agh ersooyl veih shen, liorish ve ny Varrantagh, dy vod Barrantee Balley Rhumsaa jannoo er, as dy vod ad jannoo caghlaa, ayns reayn lhean dy chaghlaaghyn cooish, vel shen cur preays er yn reiltys meanagh son cur argid ny son reddyn dy ve jeant ny share ayns as mygeayrt y valley, ny tayrn geill da imneaghyn, as ve smoo fondagh ec yn cheim ynnydoil. T'eh gra, myr shoh, choud as s'beg foddee ta shen as ta currym oc er, s'mooar eh shen foddee ad jannoo er.
Ta Mnr McGuinness gra, ve oltey yn lught-thie ynnydoil, dy vel eh yn red t'eh er n'ghoaill smoo taitnys ass, dy vel eh gaccan mychione ooilley yn traa. Er-lesh dy vel sleih – son shickyrys dy vel eshyn – er jeet dy ve jeean erskyn credjue mychione cooishyn as nagh jinnagh oo credjal dy darragh oo dy ve jeean mychione oc mygeayrt y valley, as dy vel oo cur geill da foddey ny smoo. T'eh gra dy nee baghtal eh dy vel oo cheet dy ve foddey ny smoo ry akin, as dy jean sleih cur sthap ort as loayrt rhyt, vees jannoo seose pro-yn as con-yn, agh dy vel eh credjal dy feer dy vel ny pro-yn jeh cur eab er jannoo caghlaa as cooney lesh cur stiagh er-ash da'n valley foddey ny strimmey na con-yn erbee, vees dy ghra dy vel ny keayrtyn t'eh goaill jeih minnidyn elley dy gheddyn bwilleen dy arran.
Ta Mnr McGuinness gra nagh vel eh ynrican mychione feddyn un pheiagh arryltagh dy chur stiagh dy ve ny oltey, dy vel eh mychione feddyn ymmodee sleih dy vod reihyn kiart ve ain, dy vod ny chaglymyn dy hirreyderyn as y goll mygeayrt dy hirrey voteyn as ny manifesto-yn ve ain, as dy vel y peiagh ta fy yerrey reiht dy ve ny Varrantagh er n'gholl trooid slane oardagh deynlagh. T'eh gra dy vel eh bunnidagh da'n deynlaght, da Ellan Vannin, da'n theihll heear, as dy vel feme ain er toiggal dy vel yn sleih ta cur stiagh ny reihyn ec pobble Rhumsaa, cha nee yn un pheiagh hug stiagh er-e-hon.