
Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 1ed Mean Fouyir 2025
Ta Kiarail Vannin cur barrant ayn dy bee kiareyder son shirveishyn feeacklagh er y twoaie er gerrey. Hug Lheelann Feeacklagh Cronk ny Keylley ayns Rhumsaa cur kione er goaill surransee y Hirveish Claynt Ashoonagh tra ren eh livrey seose y conaant echey veih'n 1 Mee Averil.
Ta Kiarail Vannin treishteil dy vod y kiareyder noa goaill stiagh ooilley ny surranse v'ayn roish nish, chammah's 900 dy leih elley ta shirrey shirveishyn.
Ta'n Stiureyder Reiree son Chied Chiarail Chooidjagh da Kiarail Vannin, Melissa Pinkard, gra dy vel ad goll magh dy gheddyn shirveish ayns ynnyd jeh ny va goll er livrey roïe ayns Cronk ny Keylley. T'ee gra dy vel fys oc dy vel mysh 900 surransagh ayns Rhumsaa va currit roish nish da'n chiareyder shen, as dy vel enn oc er ny surransee shen as dy bee tosheeaght oc choud's ta Kiarail Vannin geddyn shirveish noa. T'ee gra dy vel ad treishteil dy bee shen ry gheddyn as goll cheusthie jeh'n chuse dy hiaghteeyn shoh cheet, as eisht tra ta kiareyder noa oc ayn, eisht dy jig y maylartey shen, chammah's marish surransee y rolley faarkee neesht son y chiareyder noa choud's t'ad cur reddyn er bun, myr shoh dy vel eh er gerrey dy jean ad geddyn kiareyder elley ayns Rhumsaa, ny son shickyrys er y twoaie vooar.
Ta Bnr Pinkard gra dy vel y doilleeid t'ayn, nagh vel monney entreilys er y twoaie vooar bentyn da lheelannyn feeacklagh, neu-chosoyley rish ardyn elley yn Ellan, as foddee eh ve dy vel ad feme kiareyder noa as foddee dy vel eh geearree cur er bun lheelann, ny foddee dy beagh eh kiareyder t'ayn nish vees cur stiagh son y cheb ec y traa shen, as nagh vod ad agh fuirraghtyn as fakin ny vees taghyrt ayns shen. T'ee gra dy vel fys eck dy vel kiareyderyn ayn t'oc hannah as dy vel ad jeean dy chooilleeney tooilley shirveishyn, agh ayns rieughid dy vel ad geearree jeeraghey er shirveish vees ry gheddyn 'sy twoaie vooar myr tosheeaght.
Ta Ard Sheckter Kiarail Vannin, Teresa Cope, gra, er-lhee, dy vel Kiarail Vannin er smooinaghtyn dy feer er wheesh jantys as ta feme er livrey er y twoaie vooar, vees dy ghra dy vel eh foddey ny smoo na shen va reaghit roïe son y twoaie vooar, as dy vel ad treishteil dy vel shen dy ghra dy vel eh smoo cleaynagh da ny kiareyderyn dy ghoaill orroosyn y conaant. T'ee gra dy vel shoh bishaghey mooar 'syn earroo dy Unnidyn Jannnoo Feeacklagh – shen dy ghra lheihys feeacklagh er-son ta tailley ry eeck ec yn Shirveish Claynt Ashoonagh - vees goll er livrey er y twoaie vooar, as, myr v'ee gra, dy vel ad treishteil dy vel shen jannoo eh smoo cleaynagh son kiareyderyn dy heet as dy cur ad hene er bun ayns shen, cur geill da dy chooilley red bee feme oc jannoo dy chooilleeney y hirveish shen er-son Kiarail Vannin.
Ta Kiarail Vannin er vograghey magh plannyn dy gheddyn rey rish y clane rolley faarkee son shirveishyn feeacklagh, as ec y traa t'ayn ta 6,112 dy leih 'sy rolley shen.
---oooOooo---
Ta'n Reiltys er lhunney co-choyrle theayagh mychione Billey Reill Slaynt as Kiarail y Theay treealit. Liorish, oddys eash saa v'eh currit son sleih shirrey'n lheid as stoo lhieeney cosmaidagh, thiolley kirpey as tattooyn. Veagh bree currit da'n chaghlaa rere Billey Reill Slaynt as Kiarail y Theay, vees goll er lhiassaghey ec y traa t'ayn, as yn dean jeh dy reilley as dy scrutaghey tooilley colughtyn vees cur shirveishyn slaynt as kiarail y theay.
Ec y traa t'ayn, ta'n eash saa dy chur coardail son kiarail lhee gyn kied ny paarantyn 16 bleeaney, yinnagh tannaghtyn ayn gyn caghlaa son kiarail cadjin, agh veagh jeant ny shinney son lheiys cosmaidagh.
Ta'n billey cheet lurg aa-scrutaght yn Reejerey Jonathan Michael jeh shirveishyn slaynt lurg da jannoo briwnys nagh row reillyn v'ayn hannah lajer dy liooar dy choadey theay Vannin. Yinnagh yn eash saa treealit yn Ellan da'n eash cheddin as ayns lughtyn-reill elley gollrish Sostyn.
Ta'n billey treealey caghlaaghyn neesht da femeyn t'ayn nish bentyn da shirveishyn kiarail laa, nagh row currit fo churrym y wirran scrutee son Slaynt as Kiarail y Theay choud's nish. T'eh shirrey caghlaa dy beagh feme er shirveish chiarail laa ve recortit as dy eeck tailley bleinoil da fwirran recortey as scrutaghey yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay.
Rere y chaghlaa shoh, yinnagh yn eash jeh paitchyn ta goll son shirveish chiarail laa as feme oc ve recortit as dy eeck, goll seose veih 8 bleeaney gys 12 vlein, as ta'n reiltys gra dy jinnagh shoh shareaghey coadey clienney. Harragh reillyn elley neesht er shirveishyn jeh'n lheid as reddyn jeant ec jerrey laa ny scoillyn, clubbyn laghyn seyrey as clubby son spoyrt, as roortys as clubbyn son yn aegid.
Ta'n co-choyrle theayagh foshlit rish shey shiaghteeyn derrey yn 3 Jerrey Fouyir, roish my vees y billey goll gys banglaneyn Tinvaal son sursmooinaghtyn er. Ta'n co-choyrle shirrey barelyn er cre cho mennick lhisagh scrutaghtyn ve jeant son shirveishyn jeh gaue sloo, as cre'n sorch dy enn lhisagh sleih shirrey dy chur bree da eash saa son lheiys cosmaidagh. Ta'n co-choyrle shirrey barelyn neesht er plannyn dy yannoo shickyr dy vel kiareyderyn cosmaidagh cur fys baghtal mychione lheihys, mychione ny gaueyn as ny fo-eiyrtyssyn jeh, chammah's ve currit dy yannoo ymmyd ynrican jeh stooghyn coardit as fo reill.
---oooOooo---
Ta'n reiltys ronsaghey reihyn dy reaghey ymmyd elley son yn eear thie cummalagh, Reayrt ny Baie ayns Doolish, dy ve freggyrtagh da caghlaaghyn femeyn son thieys as cho-voodeeys. Ren yn Ard Shirveishagh, as Oltey yn Chiare as Feed son Ayrey as Maayl, Alfred Cannan, feeraghey dy vel yn reiltys sur-smooinaghtyn mychione ymmyd elley dy ve jeant son yn ynnyd, jeh'n lheid as aaght son sleih gyn thie; aaght shallidagh dy chooney lesh pryssoonee noa-livreit; dy chur cooney da sleih aegey ta faagail ynnyd fo chiarail; ny aaght son obbreeyn ard scanshoil ta cheet stiagh ayn.
Haink y fys shoh veih Mnr Cannan ayns freggyrt da feysht Tinvaal scruit liorish Oltey yn Chiare son Connaghyn, Rob Callister, ren briaght oddys ymmyd ve jeant jeh'n troggal dy ghoaill ayns laue preayssyn s'lhea er thieys, ny myr kemmyrk son mraane.
Ta Mnr Cannan gra dy vel coloayrtyssyn goll er cummal trooid y Voayrd son Thieys as ny Co-voodeeyssyn, as gobbraghey rish fir oik harrish y reiltys, dy gheddyn magh oddys ymmyd ve jeant jeh'n ard son feme er shirveish er-lheh, ny son cochiangle dy chiarailyn. T'eh gra neesht dy vel yn dean dy yannoo shicky dy vel ymmyd erbee jeh Reayrt ny Baie 'sy traa ry heet chammah's ry chummal seose as freggyrtagh da femeyn cheet gy kione 'sy cho-voodeeys. T'eh gra dy bee tooilley fys ry gheddyn choud's ta treealtyssyn goll er nyn doshiaght.
---oooOooo---
Ta Coonceil ny Shirveishee er veeraghey dy vel eh er n'ghoaill stiagh son scrutaght y yeaaree veih'n cholught Ørsted dy hroggal gowaltys geayee enmyssit Mooir Vannin, lesh whilleen as 87 turbineyn ayn, eddyr shey meeilaghyn as 12 veeiley mooie veih'n choose hiar. Ta Ørsted er ve gobbraghey er y chalee neayr's 2015. Myr ayrn jeh'n skeim, ta Ørsted gra dy jean eh ronsaghey caaghyn dy chur bree da'n Ellan as dy chur tashtey son y cho-voodeeys jeh £1.5 millioon punt 'sy vlein rish 15 bleeaney. T'eh gra neesht dy vod eh livrey vondeishyn argidoil son y traa ry heet vees feeu wheesh as £2 billioon punt.
Ta Partee Glass Ellan Vannin gra nagh vel sur-smooinaghtyn y reiltys er plannyn son y ghowaltys geayee Mooir Vannin ynrican myr cur scoarey ayns kishtaghyn. Ta screeudeyr y phartee, Andrew Langan-Newton, credjal dy vod yn Ellan nish eiyrt er yn raad ta cheeraghyn elley er n'gholl as jannoo red ennagh dy fondagh.
Ta treealtyssyn va currit stiagh ayn liorish y cholught Ørsted nish goll er sur-smooinaghtyn er liorish Coonceil ny Shirveishee. Ta Mnr Langan-Newton gra dy vel y traa son loayrt bunnys ec jerrey. T'eh gra dy vel shoh yn traa son jannoo, bentyn da cur stiagh ayn panelyn greiney, bentyn da troggal turbineyn geayee, as cur stiagh ayn kishtaghyn pooar, as nish ta'n caa shoh ain lesh Ørsted dy yannoo ayns rieughid red ennagh dy jarroo. T'eh gra nagh vel cur stiagh ayn turbineyn geayee cho beg as cur scoarey ayns kishtaghyn.
Ta Oltey yn Chiare as Feed son Garff, Andrew Smith, gra dy vel eshyn noi treealtyssyn Ørsted son gowaltys geayee mooie veih'n choose er coontey y vuilley er coorseyn lhuingey, er bea feie as er stayd yn Ellan myr Biosphere. T'eh gra dy row chaglym theayagh er y gherrid dy loayrt mychione y phlan, as dy vel eh credjal dy vel y barel smoo harrish ooilley mastey cummaltee yn ard nagh vel eh kiart son yn Ellan.
Ta Mnr Smith gra, y vlein shoh cheet, dy beagh eh er ve 40 blein 'syn Ellan, myr shoh dy vel eh er vaih y clane vea echey ayns shoh, as s'baghtal eh nagh vel eh ny Vanninagh, agh nagh vel eh agh credjal dy nee scanshoil eh dy vel shin coadey ny vees dy chooilley pheiagh gra dy ve cho aalin mychione Ellan Vannin. T'eh gra dy vel yn stayd shoh jeh Biosphere ain, etc, etc, as dy vel eh jeeaghyn er ny t'ad ayns rieughid son jannoo ayns Eairystane, as t'eh cur eab er goaill baght jeh shen myr cosoylley, jeh ny t'ad jannoo er y thalloo ayns shen, as smooinaghtyn er quoid cheayrt veagh shen goll er filley er grunt ny marrey, as er eco-oaylleeaght grunt ny marrey, dyn y wooise da ny coorseyn lhuingey veagh feme er cur raad elley myr eiyrtys jeh, as jus y builley cadjin jeh.
Ta Mnr Smith gra, son Laksey, dy by chosoylagh eh dy vel shen fer jeh ny traieyn smoo tarroogh 'syn Ellan, as dy vel sleih cheet dy ghoaill soylley jeh'n aalid, reayrt ny marrey, as dy vel eh smooinaghtyn dy jig builley feer olk er shen. T'eh gra dy vel red elley dimraa eh 'sy chaglym bentyn da Ørsted, as choud's t'eh goaill rish dy vod shiartanse dy leih gra dy vel reiltys dy niartaghey ad, as dy vel shen myr t'eh, agh er-lesh, dy ve cairagh, colught t'ayns stayd neu-hickyr, dy lhisagh y reiltys ve feer chiarailagh mychione yn aght t'eh glackey ad.
Ta Mnr Smith gra, lesh chaglym vees reaghit gollrish shoh as ny cuirraghyn ta goll magh, dy cadjin as dy mennick dy sleih cheet er yn oyr dy vel ad jeh'n un varel ny'n barel elley, agh er-lesh dy row eh corrym dy mie, as dy row eh goll er stiurey dy mie, as dy row reddyn mie ec sleih dy chur stiagh ayn, agh er-lesh dy row y barel erskyn ooilley nagh vel ad smooinaghtyn dy vel eh yn red kiart son yn Ellan, as er-lheh mooie veih coose Garff.
Chammah's Mnr Smith, va Oltey elley yn Chiare as Feed son Garff, Daphne Caine, ayns shen, as ooilley cooidjagh va mysh 100 dy leih kionefenish, lesh Captan Skyll' Lonan myr caairlagh, yn Captan Stephen Carter, rish cur cuirrey er feyshtyn as barelyn vouesyn va kionefenish, agh cha row chaghter erbee ass lieh Ørsted ayns shen.
Haink kuse dy leih er imneaghyn mychione gennid dy vondeishyn da cummaltee, va goaill stiagh dy row y bree er ny ghientyn dy ve currit da'n Reeriaght Unnaneysit, as nagh beagh agh tashtey jeh £1m currit dagh blein son shaleeyn 'sy cho-voodeeys hene.
Fer jeusyn va kionefenish, t'eh gra dy row eh boirit son y chooid smoo er yn oyr dy vel Ellan Vannin ny steat er-lheh, agh dy vel shin lhiggey da cheer elley, colught ass y Danvarg, myr chaghter dy fondagh jeh Moggyl Ashoonagh y Reeriaght Unnaneysit, dy hroggal gowaltys geayee ayns ny mooiraghyn freillt ain, as nagh vel eh credjal dy vel boayl erbee elley 'sy theihll, ayn ta cheer, steat er-lheh, er lhiggey da steat er-lheh elley dy hroggal ayns ny mooiraghyn freillt oc, as ooilley y vree dy gholl gys y steat elley shen, dy vel eh jeeaghyn quaagh as gyn keeayll dasyn.
T'eh gra dy vel keeayll chionnit echey jeh shalee mooie jeh'n choose Jurassagh ayns Dorset, vees neesht slyst ny marrey myr eiraght dowanagh UNESCO, as dy row lhiettrimmys currit er shen veih goll er e hoshiaght lesh turbineyn foddey ny sloo as earroo foddey ny sloo jeu, as v'ad nuy meeilaghyn mooie veih'n choose, agh va dagh coonceil jeh balley as ard valley, dagh sheshaght yn lught traghtee, yn Sheshaght Reeoil son Coadey Eeanlee, y Treisht Ashoonagh, ymmodee sheshaghtyn giastyllagh ny marrey, ooilley noi'n shalee, as dy row eh goll mygeayrt lesh reiltys y Reeriaght Unnaneysit, er coontey y vuilley sooilley as cur y drogh er yn turryssid, as 'syn ard jeh Bournemouth as Poole ren ad ooley dy beagh y coayl da'n turryssid eddyr £2m as £3m punt.
Dooyrt un chummaltagh 'sy chaglym dy row yn sorch dy haglym v'ayn, dy beagh earroo smoo dy leih ta noi'n treealtys shirrey goll. Agh dooyrt Caairlagh Barrantee Garff, Stan Ryzak, dy row y boayrd er n'gheddyn screeunyn chammah's ayns foayr jeh as noi y ghowaltys geayee vouesyn nagh dod ve kionefenish. Va'n cummaltagh haink er shen credjal neesht dy row ny va paart dy leih cheet er myr doilleeidyn argidoil v'ec Ørsted er coontey jeh Eaghtyrane Steatyn Unnaneysit America, Donald Trump, cur jerrey er treealtys dy hroggal gowaltys geayee mooie veih Ellan Rhode.
Dooyrt cummaltagh elley dy jagh eh gys chaglymyn keayrtagh va reaghit ny s'moghey, as dy row eh mollit ec yn earroo dy leih va kionefenish. V'eh gra dy row eh geearree fakin yn deynlaght goll er obbraghey, as dy row eh treishteil fakin ny barrantee ain as dy treishteilagh ny chaghteryn reiht ain geaishtagh rish ny barelyn jeh, ec y chooid sloo, kuse jeh cummaltee y rheynn reihyssagh. T'eh gra dy vel eh ayns foayr jeh'n yeearree er yn oyr dy vel imnea dowin echey er cooishyn bentyn da caghlaa emshyraght as cur magh gassyn thie glonney neesht, as y bio-chaghlaays choud's cur-rish ad shoh.
Ta'n cummaltagh gra nagh vel aght feayslee lane-ghlen ayn, agh dy vel feme ain er goaill orrin currym myr ashoon, as nyn ynnyd ayns aght eddyr-ashoonagh dy ghoaill ayns laue ny cooishyn feer scanshoil dy jarroo jeh'n lhing ain, as dy vel eh oyr mooar son ve mollit nagh vel adsyn ta noi whilleen shalee vees currit roish liorish y reiltys cheet er nyn doshiaght rish aghtyn feayslee vees ry yannoo as ry chooilleeney. T'eh gra dy vel eh aashagh dy chremmey, agh foddey ny s'doillee dy chur roish ayns rieughid aghtyn feayslee jarrooagh.
Ta shellooder Ynnyd Noaid Reayrt y Clieau, David Dorricott, gra dy vel bree feer scanshoil dooin ooilley, as dy vod yn aght ta shin gientyn eh leeideil gys boayl ayns veagh shin ayns gaue mooar. T'eh gra dy vel y doilleeid lesh y treealtys Ørsted ec y traa t'ayn, dy vel builley feer vooar jeh, agh ny yeih nagh vel eh ayns rieughid er nyn son ayns Ellan Vannin, lesh yn chooid smoo jeh'n vree plannit dy ve currit da'n Reeriaght Unnaneysit, agh ny yeih dy vel shin mhilley yn steat sooilley ain, y steat ain jeh grunt ny marrey as son stiurey lhuingey, as myr red er-lheh, jeadys y turryssid ain.
Ta Mnr Dorricott gra dy vel bree aa-noaghey jannoo seose ayrn feer scanshoil jeh'n vestey ain son bree, agh dy vel pooar ny greiney, kiart gollrish pooar veih'n gheay, ayns ynrican tra ta'n ghrian soilshean, as cha nel pooar veih'n gheay ayns shen agh tra ta'n gheay sheidey. T'eh gra dy vel yn red neu-aighoil mychione yn chooid smoo dy vree vees aa-noaghey ayns ymmyd ec y traa t'ayn, dy vel ad anchinjagh. Cha nel y gheay sheidey, ny cha nel y ghrian soilshean, ny vel yn oie ayn, myr shoh dy vel feme ain er goaill toshiaght er jeeaghyn er mestey dy vree dy gheddyn shickyrys bree feer. T'eh gra dy vel fer jeh ny imneaghyn mooarey echey mychione yn soilsheydys son y skeim Mooir Vannin, dy vel eh currit roish my cooney lesh shickyrys bree Ellan Vannin, agh dy vel eh jannoo red vees kiart jeeragh jeh shen.
Ta Caairlagh Barrantee Garff, Stan Ryzak, gra dy vel eh smooinaghtyn dy ren y chaglym goll feer vie, as er-lesh dy row ymmodee imneaghyn mychione ny vees taghyrt er coose hiar shen yn Ellan, as dy vel fer jeh ny imneaghyn smoo, er-lesh, dy vel ad freayll rish loayrt mychione mooie jeh Kione Vaghal, y gowaltys geayee mooie jeh Kione Maghal, agh dy nee lane vaghtal eh nagh nee ynrican Kione Maghal eh, dy vel eh goll kiart sheese gys Connaghyn, myr shoh foddee oo gra dy vel eh slane coose hiar nyn Ellan, as dy bee builley feer vooar er shen.
Er-lesh Mnr Ryzak dy ren y chaglym jannoo feer mie er bastal: paart dy leih ayns foayr, paart dy leih noi, as yn chooid smoo jeeaghyn dy ve noi. T'eh gra dy row paart dy phoyntyn mie currit roish, kuse dy phoyntyn er cooishyn argidoil, paart dy phoyntyn er y chymmyltaght, as yn aght, dy baghtal, dy vel feme er bree vees aa-noaghey ain, vel eh ynrican un ghowaltys geayee, ny caghlaaghyn keint elley dy vree vees aa-noaghey, as er-lesh dy row shen feer cheeayllagh.
Ta Mnr Ryzak gra dy jean ny barrantee goaill y chooish shoh back as dy jean ad loayrt mychione ny v'ad smooinaghtyn dy ve eiyrtys y chaglym. Er-lesh dy row mysh three feed peiagh as jeih ny kiare feed peiagh ren ceau teiy noi echey, as dy ren fer ny ghaa ceau teiy ayns foayr jeh, va coardail rish. T'eh gra dy row cubbyl dy phostyn-l haink stiagh 'syn oik y laa shen ayns foayr jeh, as dy vel ad er n'gheddyn cubbyl dy phostyn-l 'syn oik noi echey.
Ta Mnr Ryzak gra dy jean ny barrantee loayrt mychione shoh as reaghey freggyrt, as tra ta'n yeearree phlannal cheet stiagh ayn, as dy vel adsyn jannoo plan bentyn da ny plannyn oc, agh er-lesh fy yerrey dy vel eh geddyn Olteynyn yn Chiare as Feed oc cochianglt rish y chooish. T'eh gra dy nee stayd doillee eh, dy gheddyn Olteyn yn Chiare as Feed oc cochianglt rish y chooish, er yn oyr dy nee cooish feer ennaghtagh.
---oooOooo---
Ta'n Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor, Daphne Caine, gra dy vel cowraghyn moghey jeeaghyn dy hoilshaghey magh nagh vel caghlaa er jeet er yn earroo dy leih cheet dy ve nyn brindeyssyn neayr's va caghlaa da'n skeim bentyn da'n chooish. Mee Averil nurree, ren yn reiltys cur yn aght va cooney ry gheddyn gys y red cheddin harrish dy chooilley cheird, as hug bishaghey jeh 50% ayns broddyn son colughtyn lesh ny sloo na 10 failleydee.
Agh ta'n jeadys troggee er ve cur eam son slane aa-scrutaght jeh'n aght ta argid goll er cur son prindeyssyn, as t'eh gra dy vel y skeim myr t'eh er jeet dy ve neayr's v'eh caghlaait ec yn Rheynn, cur failleyderyn veih ve abyl dy hebbal ad.
Ta Bnr Caine gra dy vel y cree ec goll magh gys fer aeg erbee as ta cumrail er jannoo eh er yn oyr nagh jean peiagh ennagh cur da y startey, agh dy vel ee ayns rieughid foshlit da toiggal ny share ny vees dy jeeragh y stayd. T'ee gra dy vel eh cheet ec traa beggan neu-chiart, er yn oyr dy by chosoylagh eh dy bee eh ayns ny cubbyl dy hiaghteeyn shoh cheet dy bee ny startaghyn va chebbit er nyn n'ghlackey as jeant shickyr, agh ec y traa shen dy bee toiggalys share oc er, vel leodaghey er jeet ayns yn earroo dy phrindeyssaghtyn ny dyn, as dy vel y fys t'eck ec y traa t'ayn soilshaghey magh dy vel ad tannaghtyn son y chooid smoo ec yn un eaghtyr.
Y vee shoh chaie, ren y jantys, Troggal Ellan Vannin, shirrey slane aa-scrutaght jeh ny caghlaaghyn 'syn aght va argid currit son prindeyssaghtyn.
Ta baghteyr mooadys jeh'n cholught Bell Burton, Rosie Manuja, ta reaghey taghyrtyn ass-lieh Troggal Ellan Vannin, gra dy row builley veih Covid er sleih aegey cur stiagh son prindeyssaghtyn, as vel shen foast jannoo er y jeadys. T'ee gra dy vel ee smooinaghtyn dy row Covid cur skielley mooar er y jeadys ec y traa shen, as er-lhee dy row ymmodee bishaghyn ayns costyssyn cochianglt rish Covid, as er-lhee dy vel eh er jeet er sleih aegey dy mooar dy jarroo, as dy row eh jannoo er ve currit da, as er-lhee dy vel beggan dy ghennid dy ammys oc orroosyn hene mastey yn sleih aegey ta cheet dy ve ayn.
---oooOooo---
Ta'n Shirveishagh son Bun-troggalys, yn Dr Michelle Haywood, treishteil dy jean jantys thieys cur kinjid eer tra ta caghlaa politickagh jeant 'sy Rheynn. Ta'n Rheynn shirrey stiureyderyn son boayrd y jantys noa, vees goll er cur er bun ayns eab dy yannoo ny s'tappee yn aght ta thieyn vees foddee sleih fordrail goll er troggal.
Ta caghlaaghyn politickeyr er leeideil er thieys fo'n lught-reill Cannan, lesh three Olteynyn yn Chiare as Feed cheet dy ve'n shirveishagh son bun-troggalys, as lesh daa chaairlagh da'n Voayrd son Thieys as ny Co-voodeeysyn neayr's Jerrey Fouyir 2021.
Ta'n Dr Haywood credjal dy jean yn ymmyrkey noa cur shickyrys. Agh t'ee goaill ree dy vel y towse t'ad chymsaghey son mayll ny sloo na'n towse t'ad baarail er thieys, as da'n aigney eck dy vel shen stayd bunnys neu-voraltagh dy ve ayn, my vees sleih ayn ta geeck mayll 'sy cherroo theayagh ayns earroo sloo dy hieyn, eisht dy lhisagh yn argid shen freillt er-lheh son mayllyn 'sy cherroo theayagh. T'ee gra, er yn oyr dy vel eh cho mestit stiagh 'sy rheynn ec y traa t'ayn, dy vel yn argid shen cheet stiagh ayns claareyn argidoil yn rheynn, as myr shoh dy vel shen paart jeh'n obbyr ta'n rheynn dy yannoo, agh my oddys ad freayll er-lheh yn eh shoh, foddee ad charbaa ayrn elley y rheynn veih shen, yn argid shen, as dy vel shen er-son y rheynn dy gheddyn magh yn aght ta ny ardyn shen geddyn argid.
Ta'n Dr Haywood gra, my oddys ad eisht ayns rieughid gra dy vel yn argid shen tannaghtyn sthie ayns shen, dy beagh shin aa-vaih dagh blein, as dy voddagh ad sheeyney magh y sthock dy hieyn oc, ynrican trooid ny vees jeant oc, myr shoh dy vel y mayll shen t'ad chymsaghey hannah dy liooar son obbyr cummal seose. T'ee cur yn feysht, vel yn rheynn cooilleeney ny keimyn kiart ayns obbyr cummal seose son ooilley ny thieyn oc, as t'ee cur freggyrt dy vel ad bentyn da'n chooid smoo jeu, agh dy vel doolaneyn mooarey fo'n rheynn lesh paart jeh ny troggalyn ta foddey ny shinney, as er-lheh adsyn as va sleih baghey ayndaue rish traa feer foddey, as eisht ta'n tannys fy yerrey goll stiagh ayns thieys fo choadey ny ayns thie cummalagh, as rish daeed blein nagh vel veg er haghyr rish y thie. T'ee gra dy vel doolaneyn dy jarroo veih sthock shinney dy hieyn er chee cheet dy ve ayn y traa shen, agh dy lhisagh eh y ve, my oddys yn rheynn freayll shen myr dy beagh eh ayns kishtey er-lheh, dy lhisagh yn tashtey son thieys cheet dy ve ry chummal seose liorishyn hene cheusthie jeh'n cherroo thieys.
Ta'n Dr Haywood gra dy vel yn jerkalys son y chummey jeh jantys, dy jean eh cur y plan echey da'n rheynn as dy jinnagh eh eiyrt er shen. T'ee gra ayns rieughid dy jean y plan, nee ad cur da'n rheynn y traa shoh y nah vlein, goll er obbraghey, as dy jean eh goll harrish y reihys mooar cadjin, as dy bee eh foast gobbraghey derrey stiagh ayns 2027, as myr shoh dy vel eh mychione cur y kinjid shen ayns stiurey. T'ee gra, foddee dy bee polickeyr vees cheet stiagh ayn as gra dy jean yn rheynn caghlaa back er shoh dy bollagh, agh er-lhee dy nee neu-lickly eh my oddys ad gra dy vel aght feer vie ayn ayns rieughid dy yannoo reaghyssyn rish fir oayllee.
Ta'n Dr Haywood gra dy ren yn Ard Shirveishagh loayrt tammylt er dy henney mychione y scansh jeh goaill stiagh sleih ec keim boayrd y rheynn, as dy vel eh son y chooid smoo coardail rish shen, as mie lhee yn eie jeh shen, agh t'ee briaght, lesh yn Rheynn Bun-troggalys, cre'n aght er chor erbee oddys ad cur stiagh peiagh ennagh myr fer oayllee, as er yn oyr dy nee fer oayllee bentyn da thieys v'ayn, dy beagh eh dy bollagh neu-chooie ayns coloayrtys mychione barrooseyn ny raad yiarn ny puirt ny'n phurt aer, ny reirey thooillaghyn ny ny stashoonyn emshyr, myr shoh t'ee gra dy vel feme er cur stiagh fir oayllee ec y cheim kiart dy chur shen, as dy vel shoh ayns paart yn oyr son goll gys yn sorch shoh jeh cummey lesh jantys.
---oooOooo---
Ta'n Dr Haywood gra nagh vel y traa chlaare son y shirveish barroose 8S va lhunnit er y gherrid lane ghlen, agh dy vod caghlaaghyn beggey ve jeant da. Ta'n coorse noa cochiangley Purt ny Hinshey rish jiass yn Ellan, as t'eh goaill stiagh goll gys Cregneash as y Cheyllys, t'er ve gyn shirveish barroose neayr's va kione currit er yn shirveish 28.
Ta'n Dr Haywood gra dy vel y coorse er jeet dy ve ennoil neayr's ghow eh toshiaght er goaill troailtee three shiaghteeyn er dy henney, agh t'ee goaill rish dy voddagh tooilley ve jeant dy yannoo ny sassey eh son troailtee barroose dy chochiangley rish y Raad Yiarn Bree.
Ta'n Dr Haywood gra dy jean y traen mysh fuirraghtyn er y varroose, as reddyn gollrish shen, agh nagh nee lane-ghlen eh, agh dy beagh ee son fuirraghtyn er lane-ghlen dy beagh ee foast fuirraghtyn, myr shoh geddyn red ennagh ayns shen as cur er ve obbraghey as goll, dy row shen scanshoil. T'ee gra dy bee caghlaaghyn beggey da claareyn traa vees taghyrt choud's ta ny claareyn traa barroose goll er aa-scrutaghey daa cheayrt 'sy vlein, as dy bee claareyn traa ny traenyn er nyn scrutaghey son y nah vlein.
---oooOooo---
Ta colughtyn er moylley claare hraa Grand Prix Vannin as TT Classicagh 2025, as ta sleih 'sy jeadys oltaghey gra dy vel ad er nakin caghlaa mleeaney rish claare hraa harrish 13 laghyn, cosoyley rish shen nurree harrish nuy laghyn.
Ta stiureyder ynnyd campal Glion Wyllin, James Hooper, gra dy row caghlaa mooar 'syn earroo dy cheayrtee v'ayn. T'eh gra dy vel ad geddyn y traa mooar shen as s leih ayn rish yn lheid as daa hiaghtin, as paart jeu cheet noal rish three shiaghteeyn, as paart dy ghoilleeid harrish kione shiaghtin laa seyr ny bancyn, as goll dy bollagh lane son Grand Prix. Yiarragh eh dy row ad seose liorish mysh 60% harrish y traa shoh, 50%/60% cosoyley rish y vlein shoh chaie, as nurree cha row oc agh sleih cheet noal rish agh ghaa ny three laghyn. T'eh gra, kione shiaghtin laa seyr ny bancyn, dy row ad creck son shen, as eisht dy vel ad marroo son yn traa elley, ny yeih dy vel sleih ayns shoh rish kuse dy hiaghteeyn 'sy vlein, paart jeu beggan ny smoo, ny beggan ny sloo, agh dy vel yn chooid smoo jeu ayns shoh rish shiaghtin ny rish daa hiaghtin. T'eh gra, rish y champal, dy vel yn ynnyd ayns shen gobbraghey kiare as feed rish shiaght, myr shoh dy vel eh son shickyrys jeh vondeish da turryssid Vannin dy vel eh goll harrish yn daa hiaghtin.
Ta Mnr Hooper gra, mleeaney, dy vel ny earrooyn oc er n'gholl seose lesh keayrtee veih'n Reeriaght Unnaneysit, as dy vel ad geddyn earroo dy liooar jeu stiagh ayn rish shiaghtin y pheesh, eer cheumooie jeh'n Ghrand Prix as y TT, myr shoh dy vel shen feer vie, as dy vel yn earroo er mean er ve oc as dy vel son shickyrys ny earrooyn oc er n'gholl seose.
Ta reireyder ynnyd campal Balley ny Loghey, Zoe Huxham, gra dy row paart dy cheayrtee gra nagh row fys dy liooar ry gheddyn mychione ny va taghyrtyn v'ayn. T'ee gra dy vel ad gennaghtyn foddee nagh vel yn ynnyd meanagh shen, veihsyn dy gheddyn ooilley y fys shen, as dy vel sleih cur eab er sheeyney magh y keayrt oc er yn oyr dy vel ad geearree goll dy valley Jesarn, agh s'baghtal eh dy vel doilleeidyn lesh y vaatey, myr shoh foddee beggan dy red jiooldagh ayn, agh son shickyrs red ennagh jarrooagh feer vooar son y nhee, er-lhee, dy vel yn immeeaght er n'gholl ny share harrish ny jeih laghyn shoh. T'ee gra dy row y cummey beggan gollrish shen jeh'n TT, as yn beoyn son y chooid smoo dy ve kione shiaghtin shen laa seyr ny bancyn, as foddey ny smoo dy leih kionefenish. T'ee gra dy row mestey mie oc jeh fir ynnydoil neesht marish sleih Grand Prix Vannin.
Ta Bnr Huxham gra dy vel paart dy varelyn er jeet back mychione veg agh cheu y chooish bentyn da taghyrtyn, eer dy beagh ynnyd meanagh oc dy chur eab er geddyn fys er ny vees goll ny laghyn tra nagh vel ny ratchyn ayn. T'ee gra dy row Rhumsaa Rockal yindyssagh oc, dy row Laa Jourby ayn, agh dy vel eh dy chooilley red vees taghyrt ayns rieughid, as foddee, myr ren peiagh ennagh coyrlaghey, dy lhisagh ammyr What'sApp ve ayn – foddee dy vod Cur Keayrt er Ellan Vannin y lheid - dy beagh ooilley y fys shen ayns shen dy vod sleih goll mygeayrt yn Ellan as goll dy akin ny vees taghyrt.
Ta fer oast y Thie Oast Quid's Inn, Andy Saunders, credjal dy row eh red jarrooagh dy heeyney magh y chlaare hraa harrish 13 laghyn mleeaney, shaghey harrish nuy laghyn myr v'eh nurree, er yn oyr dy row tooilley laghyn dy ghoaill fea eddyr ratchyn, agh t'eh gra nagh row shen gyn doolaneyn.
T'eh gra dy by vie lesh cur trimmid er y chaghteraght dy row ad ooilley er hirrey rish ymmodee bleeantyn dy gholl back gys y reaghys lesh yn immeeaght shoh rish 14 laghyn, as er lesh dy vel sleih er noltaghey eh dy mooar liorish ny cohirreyderyn, liorish ny marshalyn er-lheh – dy vel ymmodee marshalyn er n'ghra rish dy vel eh foddey ny share er yn oyr dy vel paart dy hraa seyr oc – as liorish ny keayrtee as myr shen. Er-lesh dy row y doilleeid mleeaney dy row eh er ny vograghey magh cho anmagh dy row sleih foast er vookal ny laghyn seyrey oc myr v'ad jannoo son y henn skedjal.
Ta Mnr Saunders gra dy vel ny tuarastylyn cheet veih mygeayrt yn Ellan feer vestit mychione y vieys as cre cho mie ta colughtyn ayns oltaghey jannoo. T'eh gra dy vel fer feer speeideilagh er ve ocsyn, as er-lheh harrish kione shiaghtin laa seyr ny bancyn. T'eh gra dy vel kuse dy leih er y choorse jeeaghyn dy smooinaghtyn dy vel eh beggan ny sloo tarroogh, paart jeh ny buill mygeayrt y choorse, agh dy vel dy chooilley pheiagh elley cur tuarastyl dy row eh ny share, as t'eh gra dy by vie leshyn dy mooar fakin cooney, as shen bentyn da ny baljyn beggey cheerey nyn lhie cheumooie, ayns Purt ny Hinshey, ayns Purt Chiarn, as myr shen.
Ta Mnr Saunders gra dy vel ny baljyn beggey cheerey gollrish Purt ny Hinshey as Purt Chiarn son shickyrys fakin reddyn cheet dy ve ny share, vees feer vie, er yn oyr dy vel adsyn er hurranse er coontey yn aght va reddyn skedjalit son TT as Grand Prix Vannin, er yn oyr nagh vel traa dy liooar son sleih dy chosney gys ny sorchyn shen dy vuill nish.
Sarah Maltby ta oltey politickagh yn Rheynn son Gastid Dellal as currym er-lheh urree son spoyrt jeshaght, as t'ee gra dy row ee ec yn ardan soie bunnys dagh laa, as dy row aeraght yindyssagh ayn rish ny markee, ny skimmeeyn. T'ee gra dy vel ad er chur er taghyrt as dy row eh feer vie as dy vel ee treishteil dy row eh er ny ghlackey dy mie chammah's liorish fir ynnydoil as keayrtee.
Bentyn da earroo va kionefenish, ta Bnr Maltby gra dy bee ny data shen oc lurg yn immeeaght, tra vees traa oc dy hoie sheese as dy yeeaghyn trooid ny earrooyn as dy akin yn aght t'eh cosoyley rish y vlein shoh chaie son Grand Prix Vannin. T'ee gra dy row TT Classicagh back mleeaney, myr shoh nagh vel veg dy chosoyley rish er y gherrid, agh dy vel eie oc jeh shen v'ad treishteil dy akin, as lurg yn immeeaght dy bee ablid oc goaill stiagh ooilley ny fysseree shen as plannal rere shen son y nah vlein.
Bentyn da paart dy leih 'sy cherroo oltaghey gra nagh row immeeaghtyn dy liooar reaghit cheumooie jeh ny ratchyn hene, ta Bnr Maltby gra dy vel yn Tashtey son Immeeaghtyn Sthie y skeim liorish ta'n Rheynn son Gastid Dellal cur cooney da colught my vees immeeaght as by vie lhieu cummal eh dy chur eab er chur gys ny immeeaghtyn spoyrt jeshaght trooid yn eaillere, agh dy vel ad er reirey cooney lesh paart dy cheeayll chionnit noa, gollrish yn taishbynys er Joey Dunlop as dy row thie film seiy neese ayn, dy row y Lhuingys Chaggee Aer Reeoil cochianglt rish jannoo taishbynys son dy chooilley pheiagh dy ghoaill soylley jeh, myr shoh dy vel kuse dy reddyn elley taghyrt ersooyl veih ny ratchyn.
Ta Bnr Maltby gra dy vel ad er chlashtyn ymmodee barelyn cheet back veih sleih dy ghra dy row ad geearree skedjal vees lhiggey dou jeeaghyn mygeayrt yn Ellan, as dy yannoo keayrt er ny oastanyn, ny thieyn oast, ny thieyn bee, as ynnydyn Eiraght Ashoonagh Vannin, myr shoh dy vel ad er neaishtagh rish shen. T'ee gra dy row barel back veih sleih dy ghra row ratch ayn, agh dy feer ny ren sleih shirrey, va shen laa feagh, as dy ren ad freayll rish shen as hug ad yn laa fea shen da sleih, dy vod ad goll magh as goaill soylley jeh'n Ellan.
Ta ny dateyn son yn immeeaght 'sy vlein shoh cheet er ve reaghit hannah, Ta Cleragh y Choorse TT, Gary Thompson, gra dy bee shen treishteil dy bee shen yn daa hiaghin yerrinagh roish laa seyr ny bancyn Mee Luanistyn son y nah Ghrand Prix Vannin as y TT Classicagh, myr shoh yn daa hiaghtin leeideil stiagh gys kione shiaghtin laa seyr ny bancyn, vees caghlaa veih'n vlein shoh, as shen er coontey y date ta laa seyr ny bancyn cheet y vlein shoh cheet, as t'eh treishteil dy jean shen cooney lesh kerroo ny arryltee dy ve abyl dy chummal seose yn immeeaght kiart gys yn jerrey, myr shoh dy vod ad troailt dy valley harrish kione shiaghtin laa seyr ny bancyn.
---oooOooo---
Ta treisht ec sleih dy bee cooish dellal son sheeyney magh y bollagh tram chabbil rish slane lhiurid Shooylaghan Ghoolish currit roish Tinvaal ny s'anmee 'sy vlein shoh. Ta'n Rheynn Bun-troggalys er ve gobbraghey er lhiassaghey plan son kiaddey as cooilleeney yn shalee dy chur y bollagh gys Stashoon ny Marrey.
Ta'n bollagh er jeet gy kione ec y Chooinaghtane Caggee neayr's va kione currit 'sy vlein 2021 er obbyr dy aa-vioghey y Shooylaghan, ga dy row argid er-lheh coardit ec Tinvaal dy chur y bollagh rish y clane Shooylaghan.
Ta'n Tashtey sur-smooinaghtyn er y chooish dellal ec y traa t'ayn.
---oooOooo---
Ren yn earroo dy leih recortit gyn startey bishaghey beggan Jerrey Souree, choud's ren yn earroo dy startaghyn follym bishaghey neesht, rere fysseree s'noa y Reiltys. Ren y jantys Staddystaght Ellan Vannin cur tuarastyl dy row 292 peiagh recortit dy ve gyn startey ec jerrey Jerrey Souree, vees nuy fir ny smoo na'ayns Mean Souree, as 45 dy leih ny smoo na ayns Mee Voaldyn, as shen jannooo seose rate dy vee-startaght jeh 0.7%, vees seose liorish 0.1% cosoyley rish Mean Souree.