On Air Carnaby Street Chris Williams | 8:30am - 10:30am

Traa dy Liooar, 1ed Mee Averil 2024

Meeryn va jeant son Traa dy Liooar, Jelune 1ed Mee Averil 2024, agh haink eh magh nagh row caa dy skeayley-magh y chlaare yn laa shen, Jelune Caisht.

Ta'n Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, goaill-rish dy vel feme er yn Reiltys cheet dy ve cochianglt rish y theay reesht as dy gheaishtagh ny smoo. T'eh gra dy vel eh credjal dy row ymmodee sleih goaill yindys ec y chlaare argidoil mleeaney lesh bishaghey 'sy cheesh cheet stiagh. Lurg yn chlaare argidoil ren ny shlee na 1700 peiagh cur nyn enmyn da aghin er linney shirrey dy chur roish teiy nagh row barrant ec sleih ny sodjey ayns Mnr Cannan as Coonceil ny Shirveishee.

Ta Mnr Cannan gra, foddee, ny yeih dy ren yn Reiltys cur fys rolaue dy beagh claare argidoil ghoillee ee, dy row ymmodee sleih goit as yindys orroo, as er-lheh bentyn da'n ard linney, bishaghey ayns keesh, as, my vees eh dy ve oney, dy row paart jeh cur magh fys mychione shen, yn aght v'eh currit roish as inshit da sleih mychione y voayl veagh trimmid y chlaare argidoil bentyn da'n baarail, ny va'n Reiltys jeeraghey er bentyn da slaynt as cur kiarail clienney, as neesht cooney cadjin argidoil as bishaghey ayns cooney cadjin argidoil son paitchyn, as y cooney elley yinnagh shen cur gys paarantyn vees gobbraghey – er-lesh dy row mooarane jeh shen nagh row er ny hoilshaghey magh dy mie.

Er-lesh Mnr Cannan, jeeaghyn er ayns aght strateishagh, bentyn da'n aght va shen freggyrtagh da ymmyrkey y Reiltys ooilley cooidjagh ayns Plan yn Ellan as cur er y tarmaynys ain gaase, foddee dy row paart jeh shen shaghrynagh as neu-yuntit. T'eh gra, myr shoh, dy vel fer jeh ny kiartagyn dy vel eh er chowraghey magh dy cleeir nish rish mee ny ghaa shoh cheet, shen dy yannoo shickyr dy vel y lught-reill cochiangley eh hene reesht rish y theay as cochiangley eh hene reesht rish dellal, as dy vel ad cur y trimmid shen, chammah's bentyn da aa-hickyraghey mychione ny ta'n lught-reill dy yannoo, as yn fys as sessal yn eiyrtys jeh ny t'ad dy yannoo as yn oyr t'ad vondeishagh.

Ta Mnr Cannan gra neesht foddee dy vel eh er yn lught-reill echey dy ghoaill kesmad gour nyn drommey nish jus dy eaishtagh mychione ny ardyn orroosyn ta feme oc jeeraghey, er-lheh son y nah chlaare argidoil agh neesht orroosyn ta feme ec yn lught-reill jeeraghey eh hene ayns yn 12 vee shoh cheet.

---oooOooo---

Va olteynyn y Wirran Caghlaaee son Slaynt cur feanish roish y Ving Tinvaal er Coontyssyn Theayagh. Ren paart jeh ny moyllaghyn currit roish ayns tuarastyl y Reejerey Jonathan Michael coyrlaghey slane caghlaa jeh'n aght ta shirveishyn slaynt goll er livrey, as magh ass shen va Kiarail Vannin currit er bun. 

Ta 'costal rere jantys' ny haase dy hoiggal ny costyssyn jeh cooid ny jeh shirveishyn, soit er ny vees goll er jannoo bentyn daue. Ta Robin O'Connor oltey y wirran. Ta Mnr O'Connor liorish cur yn feysht : cre'n costys jeh cur ayns ynnyd jeh'n shleayst shen; shen dy ghra, cre t'eh jerkit dy jean oo, gys cre'n mieys, gys cre'n stundayrt. T'eh gra dy vel yn coarys ooilley cooidjagh braew foddey veih ve abyl dy yannoo shen foast, agh dy vel shen costal rere jantys, as dy vel obbyr er ve jeant liorish couyryn y chlaare dy chooilleeney yn chied veer jeh costal rere jannoo – ny dy lhisagh eh gra, yn chied cheim jeh ve abyl dy chooilleeney costal rere jannoo, agh nagh vel shen er chaghlaa agh er y gherrid, as nagh vel eh er ve currit harrish gys Kiarail Vannin foast, er yn oyr nagh row eh ayns stayd dy gheddyn eh.

Ta Mnr O'Connor gra dy vel shen Ayrn 1 jeh sett dy yantys harrish ymmodee bleeantyn, dy chur er bun costal rere jantys, as myr shoh dy vel y Fwirran braew foddey foast veih ve abyl dy ghra ny vees yn obbraid shleayst shen costal ayns rieughid 'syn Ellan, as cosoyley shen rish kiareyder elley as gra, vel eh feeuid mie son yn argid.

Ta Mnr Connor gra dy vel shen slane ard dy obbyr as ta toshiaght er ve currit er, as yn chied cheim jeant, gobbraghey rish Kiarail Vannin, agh dy vel feme er coardail mychione y nah cheim jeh shen, vees gra rish Kiarail Vannin, tra v'eh coardit dy lhisagh toshiaght goit er yn obbyr shen – as dy row Teresa Cope shassoo er dy mooar dy beagh shen son shickyrys jeant ec y Voayrd, tra va'n Boayrd cur enn er y eme jeh – ny yeih dy bee feme er eab mooar harrish traa liauyr dy chooilleeney eh.

Ta Mnr O'Connor gra dy vel feme er shen ayns rieughid gimman er oaie, er nonney bee mayd 'sy stayd arragh, nagh vel shin toiggal costys firrinagh y livrey, agh ny vees ceaut.

---oooOooo---

Nee'n Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay cummal daa haglym theayagh 'sy vee shoh, choud's t'eh goaill toshiaght er Mee Soiaghey jeh Autism, as ayndaue nee'n Rheynn cur fys mychione yn aght t'eh cheet lesh cur er oaie y Strateish Ashoonagh er Stayd Spectrum yn Autism. Bee caa da'n theay cur y cheeayll chionnit oc da'n Rheynn, chammah's dy chur feyshtyn er yn Rheynn mychione y Strateish. 

Hig yn chied chaglym shiaghtin jiu, Jelune yn 8 Mee Averil ec 7pm ayns Keyll Darree, jeeragh jeh dorrys Thie Lheiys Noble. Bee'n yn nah haglym 'sy un voayl, Keyll Darree, Jemayrt yn 16 Mee Averil ec 2pm. Ta entreilys da'n daa haglym nastee, agh ta feme er bookal rolaue.

---oooOooo---

Nee'n Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay shirrey £2.3 millioon punt elley dy eeck son thie kiarailagh noa, Reayrt Glion Chrutcheree, as ta ny costyssyn er n'gholl erskyn y chlaare argidoil reaghit er-e-hon. My vees eh cheet lesh yn Rheynn cosney yn argid, nee y shalee costal £14,905,000 ooilley cooidjagh. 

Hoshiaght va claare argidoil jeh £12,557,000 coardit, agh Mee ny Nollick 2023 haink faaishnys noa dy jinnagh eh costal ny shlee na £14 millioon. Magh ass shoh, hooar yn Rheynn keid veih'n Tashtey as veih Coonceil ny Shirveishee dy gholl back gys Tinvaal dy hirrey argid elley, as nee eh shen 'sy vee shoh. 

Jerrey Geuree, va naight dy row kione er chee cheet dy ve currit obbyr dy hroggal y seyraad noa, 'syn ynnyd va'n eear thie kiarailagh, Cheu ny Glionney. Ta 60 lhiabbee as ynnyd kiarail laa cochianglt rish, as v'eh troggit dy ve ayns ynnyd jeh Reayrt ny Baie ayns Doolish, nagh vel cooie da'n oyr echey nish.

Tra va Reayrt Glion Chrutcheree plannit ec y hoshiaght, v'eh fo Kiarail Vannin failley olteynyn y wirran dy jeeragh, agh t'eh er jeet magh nish dy vel eh shirrey kiareyder neu-chrogheydagh dy stiurey y seyraad er yn oyr dy vel eh smooinaghtyn nagh beagh eh abyl dy gheddyn obbreeyn dy liooar.

Ta'n Rheynn gra dy vel yn argid erskyn y chlaare argidoil er coontey :
•    costyssyn son troggal t'er vishaghey, lesh doilleeidyn neesht ayns yn slouree chooid dy gheddyn stooghyn troggee lesh preayssyn er coontey Covid-19 tannaghtyn ayn as lesh bolgey argidoil; 
•    linnaghyn stiuree bentyn da reillyn as saaseyn share t'er chaghlaa;
•    failleil jeh ayrn ard-scanshoil, tra va feme er caghlaa paart jeh'n chiaddey ec traa as va shen er ve reaghit hannah, as magh ass shen haink feme rere conaant er cooilleeney.

My vees Tinvaal coardail rish yn argid elley nee'n Tashtey cur yn argid veih'n vun-argid freillt bentyn da'n argid ceaut erskyn y chlaare argidoil ec yn Rheynn 'sy vlein argidoil 2023-24. 

---oooOooo---

S'cosoylagh eh dy bee Kied Reeoil currit da'n Villey Cooid Vapal y vee shoh, liorish veagh eh neu-leighoil dy chreck cooid vapal da sleih ny saa ny 18 bleeaney as yinnagh ny sloo caa da paitchyn fakin soilsheenyn son cooid vapal 'sy vuill t'ee ry chreck. 
Bee chaglym son paarantyn yn 17 Mee Averil, laa lurg soie Tinvaal Mee Averil, ayns Scoill Ard Balley Kermeen ayns Doolish ec 6pm. Ta screeuyn er ve currit da paarantyn jeh studeyryn 'sy scoill gra dy jean y billey cur yn Ellan 'syn un stayd as y Reeriaght Unnaneysit bentyn da reillyn rere eash er creck cooid vapal.
Ta Shirveishagh Oik Coonceil ny Shirveishee, Kate Lord-Brennan (Glionfaba as Purt ny Hinshey) gra, lesh yn earroo dy leih vees gaase as adsyn goaill toshiaght er vapal as imnea mychione y vuilley cummyssagh jeh vapal er slaynt yn aegid, dy vel eh lane femeoil dy vel reillyn cooie as saaseyn coadee dy liooar ayn. Liorish jannoo neu-leighoil eh dy chreck cooid vapal da sleih ny saa na 18 bleeaney as jannoo ny sloo caaghyn son paitchyn dy akin soilsheenyn son cooid vapal ayns ny shappyn buill t'ee goll er creck, dy jean shen cooney lesh yn aegid bentyn da'n claynt oc choud's t'eh cur-rish paart jeh ny doilleeidyn ec paarantyn, ec scoillyn as ec shappeyderyn.

---oooOooo---

Ta tuarastyl er ve jeant, Sess Cheumooie Er Feme er Thieyn, dy yeeaghyn er caghlaaghyn scenario eddyr 2037 as 2041 as yn dean dy chur coontey da'n Reiltys jeh'n eme er thieyn, as ta bun jeh 'feme er thieyn', adsyn t'ayns feme jeh cooney trooid mayll son thieyn 'sy cherroo theayagh ny cooney lesh entreilys da'n cherroo preevaadjagh, jeh'n lheid as skeimyn vees cooney dy chionnaghey thie trooid gioal rheynnit. 

Ta sleih gra dy vel yn obbyr shoh goll er imman liorish bishaghey 'syn earroo dy lughtyn-thie vees ayn, bentyn da faaishnys er yn earroo dy leih cheet stiagh 'syn Ellan cosoyley rish yn earroo jeu ta faagail ny geddyn baase. T'eh fo'n Reiltys cur er pobble yn Ellan ve 100,000 dy leih liorish 2037. 

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, David Ashford, ny Chaairlagh jeh'n Voayrd son Thieys as ny Co-voodeeyssyn, as t'eh gra dy row caghlaaghyn date currit da'n Voayrd liorish caghlaaghyn ard y Reiltys dy chur fys daue mychione y Sess Cheumooie er Feme er Thieyn, as eshyn gra dy vel eh er chee cheet er myr OAHN 'syn oraid echey, veih'n ennym 'sy Vaarle, vees 'sy stayd jerrinagh jeh kione ve currit er. 

Myr freggyrt da feysht liorish Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Chris Thomas, ta Mnr Ashford gra dy row y Sess Cheumooie er Feme er Thieyn er ve goit liorish ymmodee cochorpyn trooid yn Reiltys, as er-lesh dy nee myr eab y wirran yn aght dy chur coontey jeh. T'eh gra nagh vel eh er ve jeant liorish un ard er-lheh, agh myr yn red shen ayns far-skeealyn, Reiltys currit cooidjagh, dy vel eh cheet er ny keayrtyn ayns yn Chiare as Feed. 

Va Mnr Thomas briaght neesht mychione yn argid dy eeck son y tuarastyl. Ta Mnr Ashford gra dy vel shen sheeyney magh y feysht beggan va mychione ny data, as er-lesh, ny vees scanshoil, shen dy jean y Sess Cheumooie er Feme er Thieyn cur da'n Voayrd ny data currit cooidjagh as ymmyrchagh dy mooar as feme er y Voayrd er dy ghleashaghey stayd y thieys er oaie, as myr v'eh gra ymmodee keayrtyn ayns yn Chiare as Feed as ayns Tinvaal, dy vel thieys lane femoil dy bollagh, as dy vel eh cheet fo dy chooilley chooish elley ta'n Reiltys shoh dy yannoo.

Ta Mnr Ashford gra, mannagh vel yn Reiltys livrey bentyn da thieys, nagh vel eh livrey bentyn da Plan yn Ellan, nagh vel eh livrey bentyn da'n Strateish Tarmaynagh. myr shoh, dyn y wooise da'n voayl veihsyn haink yn argid, dy lhisagh sleih ve booisal dy bee ec sleih fy yerrey y bun as ass bee ablid dy imman er oaie y Reiltys shoh.  

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Yiass, Claire Christian, gra dy vel eh cur creeaght dy mooar aynjee clashtyn goo y Chaairlagh, Mnr Ashford, dy vel eh credjal dy vel shoh lane femoil dy bollagh, as lane femoil er-lheh dy livrey Plan yn Ellan as livrey 'sy lught-reill shoh. Agh t'ee shirrey ersyn dy chur coontey mychione yn traa nee sleih geddyn  yn Sess er Feme er Thieyn, cuin bee eh ayns rieughid ec sleih, ayns Tinvaal ny 'sy Chiare as Feed, ny clouit?

Ta Bnr Christian briaght, vel feme er shoh goll trooid Coonceil ny Shirveishee, bee eh er politickeyryn elley fuirraghtyn er freggyrt veih Coonceil ny Shirveishee, etc, etc, roish daue resooney magh ooilley jeh shoh, er yn oyr, ayns rieughid, dy jean shoh goaill foddey ny sodjey, as t'ee briaght cre'n fa nagh vod eh jus ve currit magh nish, ny ayns ny laghyn t'eh er chee cheet magh, dy vel ecksh as ec paart dy olteynyn traa sodjey dy aa-scrutaghey eh, chammah's Coonceil ny Shirveishee, dy beagh shen cooneydagh dy mooar.

Ta Mnr Ashford gra dy bee feme echey son shickyrys er goll gys Coonceil ny Shirveishee, as y Boayrd er Thieys as ny Co-voodeeyssyn dy bunnidagh goaill ayrn dy chur cooidjagh reddyn as dy chur er oaie y polasee, agh dy bee feme echey foast er goll gys Coonceil ny Shirveishee. T'eh gra dy vel yn Sess er Feme er Thieyn reaghit dy ve rheynnit er y clane Boayrd er Thieys as ny Co-voodeeyssyn  ec y chaglym echey Mee Averil, as eisht lurg shen dy jean eh goll gys Coonceil ny Shirveishee son sur-smooinaghtyn er, as eh treishteil dy bee yn oardagh shen tappee dy liooar, as dy vel eshyn dy persoonagh jeeagh dy akin eh currit magh, cha nee ynrican da dy chooilley oltey, agh chammah's shen gys y theay neesht cho leah's vees possible ayns rieughid lurg yn oardagh shen.

Ta Mnr Thomas briaght jeh Mnr Ashford, tra s'lickly eh dy bee'n Sess er Feme er Thieyn cheet rish, dy bee shen ec y traa cheddin as sur-smooinaghtyn er yn earroo dy hieyn, as yn aght t'eh skeaylt rere ny ardyn son lhiassaghey 'sy phlan strateishagh gys Mean Fouyir 2024, vees goll er leeideil ec Oik Coonceil ny Shirveishee. T'eh gra dy vel eh yindyssagh dy vel currym co-oardrailagh shoh er y Voayrd er Thieys as ny Co-voodeeyssyn, agh dy vel plannal strateishagh eer smoo scanshoil na co-oardrailys. As 'sy nah ynnyd, t'eh gra dy vel ymmodee meeryn elley dy ghata ta rheynnyn er n'obbraghey rish y Voayrd er Thieys as ny Co-voodeeyssyn dy yannoo.   

Ta Mnr Ashford gra, ny va Mnr Thomas cheet er ayns shen, dy vel ny settyn data shen ec as lesh ny caghlaaghyn rheynn er-lheh, as dy vel ee lane arryltagh dy gholl ersooyl as loayrt rish ny rheynnyn er-lheh as geddyn magh ny vees yn data bee ad abyl dy chlou. T'eh gra dy vel fys ec Mnr Thomas er y varel lajer echey mychione data foshlit boayl erbee vees shen possible, myr shoh, mannagh vel oyr neu-arganeagh nagh vod shiartanse dy ghata ve currit magh, dy persoonagh nagh jinnagh eshyn fakin assee erbee ass shen ve clouit. Agh t'eh gra dy bee feme ersyn loayrt rish ny rheynnyn shen, as s'lhieusyn ta ny settyn data shen. 

Ta Mnr Ashford gra dy vel Mnr Thomas kiart mychione y Phlan Strateishagh, as dy vel feme er ve cochianglt rish y Phlan Strateishagh, as eh gra dy vel shen kiart cho scanshoil as co-oardrailys, as dy vel eh, as foddee dy vel feme ain er paart dy cho-oardrailys strateishagh t'ayns rieughid tayrn cooidjagh dy chooilley red, as dy bee shen cheet er oaie ny s'anmee 'sy vlein shoh. Bentyn da earrooyn dy hieyn as lhiassaghey ardjynagh, t'eh gra dy vel ad ry gheddyn dy mooar 'sy Hess Cheumooie er Feme er Thieyn, as dy jean eh cur er Mnr Thomas son beggan ny sodjey, dy vod ad ayns rieughid cur er shen ve clouit, as eisht foddee olteynyn fakin shen er-nyn-son hene.

Tra vrie Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Julie Edge, row eh arryltagh dy chur date son loayrt rish rheynnyn mychione clou ny data oc, dooyrt Mnr Ashford dy row eh arryltagh dy loayrt rish Shirveishee ny Rheynnyn shen y laa shen hene. 

Eisht dooyrt Bnr Christian dy beagh laa tarroogh ec Mnr Ashford, er yn oyr dy row ish son briaght jeh, jinnagh eh cur eh hene da cur aghin roish Coonceil ny Shirveishee lurg y chaglym echey, as vod eh cur fys jee cuin vees y chaglym shen, dy jean eh cur aghin roish Coonceil ny Shirveishee, as adsyn ayns shen 'sy chamyr shen, as dy vod ad clashtyn ee gra eh neesht, gyn fuirraghtyn orroo rish meeaghyn as meeaghyn ny rish traa erbee t'ad plannal dy yeeaghyn er y tuarastyl shoh, y Sess Cheumooie er Feme er Thieyn, as jinnagh ad cur ad hene da livrey eh tra t'eh ocsyn, as dy beagh shen cooneydagh dy feer.

---oooOooo---

Cheayll shin er y gherrid dy ren Oltey yn Chiare as Feed son Rushen, yn Doctor Michelle Haywood, cuirr lussyn ny guiy ayns tuill ayns Ard Straid Purt le Moirrey, dy hayrn geill da stayd feer voght ny raaidey. Neayr's shen, ta ny tuill smessey er ve lhieent. Agh ta'n Shirveishagh Bun-Troggalys, Tim Crookall, gra nagh row shoh cooish as va foayr er-lheh currit da.

Ta Mnr Crookall gra dy vel dy chooilley raad goll er scrutaghey un cheayrt 'sy vlein ec y chooid sloo, as dy vel menkid ny scrutaghtyn caghlaa bentyn da ronney couyr ny raaidey, as shen dy ghra:  dy vel ard raaidyn goll er scrutaghey dagh mee;  raaidyn crouwagh dagh trass vee; raaidyn ynnydoil dagh shey mee; as raaidyn nycheerey dagh 12 vee. T'eh gra dy vel stayd couyr ny raaidyn mooarey caghlaa dy kinjagh, as nagh vel costys soit oolit ec yn Rheynn jeh obbyr dy chummal seose ayns aght cadjin ny raaidyn mooar ta foast ry yannoo, er y fa foddee dy bee kuse dy oyryn cur stiagh er nagh bee ry akin derrey vees scrutaght yn ynnyd er ny chooilleeney. 

Agh ta Mnr Crookall gra dy vel claareyn rolley as costyssyn oolit oc son obbyr rere tosheeaght vees goll er livrey trooid y chlaare argidoil vleinoil son cummal seose ny raaidyn mooarey, as son y vlein argidoil 24-25 dy vel y chlaare argidoil £6.6 millioon.

Va feysht currit er Mnr Crookall liorish Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, David Ashford, ren briaght jeh nagh jinnagh eh coardail rish, son jannoo dy fondagh claare argidoil as tosheeaghtyn, dy vel feme er toiggal tuarastyl y clane cooish, as choud's t'eh mie dy liooar sessal raaidyn fer as fer as rere y ronney oc, nagh vel son shickyrys slane oyr ry hoi cooilleeney y sess shen dy chur cooidjagh tuarastyl y clane cooish mychione ny vees yn doilleeid. T'eh briaght nagh vel yn Shirveishagh Crookall boirit dy vel eh jeeaghyn nagh vel y tuarastyl jeh'n clane cooish ayn.

Ta Mnr Crookall gra dy vel tuarastyl y clane cooish ayn, agh dy vel eh caghlaa, as t'eh gra, ayns rieughid, y kione shiaghtin roish shen, dy row kuse dy chummaltee er y twoaie vooar cur eam er yn Rheynn mychione fer jeh raaidyn ny cheerey heose ayns shen, as dy vel oaseiryn y wirran er ve heose ayns shen as er n'yannoo paart dy obbyr, myr shoh dy vel eh coardail rish ny vees Mnr Ashford dy ghra, agh dy vel tuarastyl y clane cooish ayn, as dy vel plan ayn, agh dy vel reddyn caghlaa choud's ta staydyn ny raaidyn caghlaa.

Ta Mnr Ashford gra, er-lesh, nagh vel dooyt ec peiagh erbee dy jean eh gleashaghey dy kinjagh, agh dy lhisagh plan jannoo aae harrish ooilley, as er-lheh er ny raaidyn mooarey, bentyn da quoid ta'n costys ooilley cooidjagh, er yn oyr, my vees barney ayn, as eh credjal dy vel y lheid ayn ec y traa t'ayn, eddyr y chlaare argidoil currit as yn towse ymmyrchagh dy ghoaill ayns laue obbyr, dy vel feme er fys ve ec sleih er y varney shen. T'eh gra, er-lesh, dy row feysht currit, as freggyrt ry gheddyn, ayns Shamyr yn Chiare as Feed, foddee jeih bleeaney er dy henney nish, ren soilshaghey magh dy baghtal y varney eddyr y chlaare argidoil as yn towse as feme er ve ceaut, as nagh vel eh agh gindys yn oyr t'eh jeeaghyn nagh vel ny fysseree shen ayn nish.

Ta Mnr Crookall gra dy vel eh credjal nagh vel ny fysseree shen ayn ec y traa t'ayn, agh dy vel yn obbyr rieugh ayn, as myr v'eh gra dy vel claare vees soilshaghey magh eh dagh blein as dy vel y chlaare bun-argidoil ayn neesht, chammah's y chlaare argidoil jeh argid cheet stiagh. T'eh gra dy vel kuse dy olteynyn cheet gys y Rheynn as shirrey er dy yannoo kuse dy reddyn beggey ass y chlaare argidoil jeh argid cheet stiagh as myn-obbraghyn bun-argidoil. T'eh gra dy vel yn Rheynn cur geill da shen, as dy vel reddyn caghlaa, as er-lheh my vees eh son oyryn yn sauchys.

Ren Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, briaght mychione obbraghyn beggey dy hareaghey ny raaidyn agh nagh vel tannaghtyn ayn rish foddey. Ta Mnr Crookall grady vel Mnr Moorhouse cheet huggey reiltagh dy liooar mychione red ny ghaa vees dy cadjin beg, as t'eh sheiltyn dy vel Mnr Moorhouse cheet er tuill ayns ny raaidyn, shaghey red ennagh elley, as t'eh gra dy vel rolley dy huill ayns ny raaidyn, as sleih screeu rish y Rheynn ec highways.gov.im, as t'eh cur cuirrey er sleih jannoo shen my vees tuill ayns ny raaidyn as t'ad cur tuarastyl my-nyn-gione, as dy vel sleih cur ad shen stiagh ayn as dy vel yn Rheynn jeeaghyn orroo, as choud's t'eh bentyn da myn-haleeyn dy vel ad jannoo seose paart jeh ny myn-obbraghyn bun-argidoil t'ad jeeaghyn er dagh trass vee.

Ta Mnr Ashford briaght mychione yn aght ta'n Rheynn goaill ayns laue jannoo tosheeaght, myr haink Mnr Crookall er, mannagh vel tuarastyl y clane cooish currit cooidjagh ayn, as t'eh briaght cre ayns rieughid vees jannoo seose ny criteria son jannoo tosheeaghtyn ec y Rheynn. T'eh gra neesht dy ren Mnr Crookall gimraa olteynyn cur eam er yn Rheynn mychione caghlaaghyn cooish, agh nagh vel eh son shickyrys foast feme er shen goll er sessal rere criteria son jannoo tosheeaghtyn, ny, t'eh briaght, vel feme nish er cuirr lussyn ny guiy dy chur er reddyn ve jeant. 

Ta  Mnr Crookall goaill rish dy ren Mnr Ashford cheet er cooish dy mie. T'eh gra dy vel dy chooilley red jeant rere tosheeaghtyn, as dy vel yn Rheynn  goaill reddyn veih olteynyn tra t'ad cheet da, agh dy vel ooilley ny reddyn goll er y rolley dy ve jeant as nagh vel foayryn jeant, cre erbee ta'n chooish, as dy vel ad ooilley jeant dy cadjin, as my vees egin ayn, dy vel eh jeant dy cadjin son oyryn y sauchys, as myr shoh dy jean yn Rheynn adsyn 'syn eer chied ynnyd. T'eh gra dy vel yn aght kiart, myr dooyrt eh ec y toshiaght, dy vel claare bun-argidoil ayn dagh blein, as eisht dy vel obbraghyn ass argid cheet stiagh vees jeant, ta ny skeimyn smoo nagh vel jeant ass bun-argid agh dy vel ad jeant ass yn £6.6 millioon shen.

---oooOooo---

Ta Caairlagh Oik Postagh Ellan Vannin, Stu Peters, gra nagh vel plannyn son tooilley sleih dy ve currit ass nyn startaghyn ayns shen. Ren eh feeraghey dy vel 11 ailleydagh er jeet dy ve nyn daue dy arryltagh neayr's Jerrey Fouyir nurree, as ta Mnr Peters gra dy row shoh son y chooid smoo myr eiyrtys jeh Post Reeoil cur jerrey er ymmyd jeh etlan dy ymmyrkey y post as caghlaaghyn ayns curmyn yn 11 ailleydagh shoh. 

Er mean va'n eeckys son cheet dy ve nyn daaue va £17,147. Jeusyn haink dy ve nyn daaue, ta shiaght jeu er reih paartyn cooie elley cheusthie jeh'n cheshaght, as ta daa jeu as va startaghyn noa chebbit daue.

Ta Mnr Peters gra dy vel yn Oik Postagh ny heshaght nee jeeaghyn dy ve yn red cheddin, as myr shoh, dy vel curmyn as yn aght ta sleih jannoo reddyn caghlaa mennick dy liooar, as dy vel feme er y cholught ve freggyrtagh da shen, as dy vel shen dy jeeragh ny haghyr ayns shoh.

---oooOooo---

Ta Bun-Shirveishyn Vannin gra dy vel eiyrtyssyn toshee veih'n choarys vees recortey y gheay harrish Earystane soilshaghey magh dy vel niart y gheay foddey ny smoo na va sleih jerkal rish. Ta faaishnys nish dy beagh veih 100 gys 150 ooryn-gigawatt ry gheddyn 'sy vlein ass turbineyn geayee.

Va'n chullee SODAR currit stiagh ayn Mean Souree nurree, dy recorty fys car ny bleeaney, roish my vees ee goll gys Druidale dy recortey y gheay ayns shen. T'eh towse bieauid as feiyr ny geayee.

Ta Stiureyder y Chlaare son Caghlaa Bree, Lizzie Riley, gra, hoshiaght, bentyn da'n vree vees goll er cur magh, dy vel bieauid y gheay cochianglt dy jeeragh rish y towse dy vree currit magh ec turbine geayee, as ny syrjey bieauid ny geayee, ny smoo y bree oddys ve jeant, agh nagh vel eh cochianglys myr linney, agh cochianglys myr cubagh, as shen dy ghra dy vel foddey ny smoo pooar currit magh, ny syrjey ta bieauid ny geayee. T'ee gra dy beagh shen jarrooagh as dy jinnagh ad jerkal rish cur magh bree foddey ny smoo car ny bleeaney na v'ad jerkal rish roïe.

Bentyn da'n chostys per unnid da'n chustymeyr, ta Bnr Riley gra dy vel shen dy ghra, son yn un turbine currit stiagh ayn, dy jinnagh eh cur magh foddey ny smoo dy phooar ec yn un chostys jeh'n vun-argid, vees dy ghra dy beagh fy yerrey prios sinshley per unnid. T'ee gra, dy chur yn costys dy ghientyn, as yn costys jeh lectraght kiart ec y voayl t'eh goll er ghientyn, dy vel ad gooley eddyr 2.5 as 4 ping per oor-kilowatt, vees foddey ny sinshley na'n costys ec y traa t'ayn jeh gientyn veih gass. 

Ta Bnr Riley gra dy row sett ogheragh dy ghata oc v'ayn roish nish, as dy vel y chied sett dy ghata enmyssit y sett NOABL dy ghata, as shen acronym veih ennym 'sy Vaarle, vees ny couyr dowanagh vees ry gheddyn as ta data veih 30 blein goll stiagh ayn, goaill stiagh paart jeh'n data er Ellan Vannin veih Runnysvie vees goll stiagh ayn, agh dy vel eh tuarastyllit, as dy row shen ginsh daue dy voddagh ad jerkal rish mysh 10.1 meadar per shallid son yn ynnyd Earystane, as dy row shenn data oc va er nyn dowe daa chilomeadar ersooyl veih'n ynnyd Earystane va er ny howse ayns creear roish nish ec y Voayrd Runt, as dy row shen 9.2 meadar per shallid.

Ta Bnr Riley gra, ny t'ad towse ayns rieughid lesh y chullee SODAR, shen ec y chooid sloo 10.62 meadar per shallid, goll seose gys 13.37 meadar per shallid ec yn eer vullagh jeh'n vagher SODAR, myr shoh foddey ny syrjey na v'ad jerkal rish.

Ta Bnr Riley gra dy vel y towse dy vree vees ry gheddyn ny lhie er y cheint as yn chummey jeh'n turbine. T'ee gra ec y traa t'ayn dy vel daa reih rieugh son yn ynnyd, as dy vel foast tuarastyl lesh kiare turbine ayn as tuarastyl lesh queig turbine ayn, son yn ynnyd, as ny lhie er yn reih t'ad shirrey, dy vod ad jerkal rish gientyn eddyr 100 as 150 oor-gigowatt 'sy vlein. 

Ta Bnr Riley gra dy nee red jarrooagh eh nagh vel ad fakin bieauidyn ny geayee vees ro ard ec yn ynnyd, as dy vel beoyn ayn, my vees bieauidyn ny geayee mysh 27 meadar per shallid ny erskyn shen, dy vel traa cheet dy ve ayn nagh vel sleih abyl dy yannoo ymmyd jeh ny turbinenyn geayee as dy vel feme er cumrail ad. T'ee gra dy vel ad er nakin bieauidyn ny geayee erskyn shen, agh rish agh earroo feer veg dy ooryn, vees jannoo seose naight feer vie, as nagh beagh ad mooghey ny turbineyn feer vennick dy choadey ad veih staydyn mee-foayroil ny geayee.   

---oooOooo---

Ta meteoroaylleeagh, Adrian Cowin, ren ceau daeed blein 'syn Oik Emshyraght ayns Runnysvie, cur raaue dy jean failleil dy yannoo veg ayns meeinaghey caghlaa emshyraght leeideil gys eiyrtyssyn vees erskyn nyn ablid dy reirey. T'eh gra dy vel faaishnyssyn t'ayn nish cheet er eiyrtyssyn agglagh.

T'eh go Reiltys Ellan Vannin roshtyn stayd net-neunhee liorish 2050 lesh brooightyn jeant ny sloo liorish 35% cheusthie jeh ny shey bleeaney shoh cheet. Ta Mnr Cowin gra dy vel ny faaishnyssyn t'ayn nish mychione yn emshyraght cowraghey magh ayns ny jeihyn dy vleeantyn shoh cheet, dy jean Ellan Vannin, gollrish ayrnyn elley ny Hellanyn Goaldagh, freayll rish fakin yrjaghey ayns tempreilyssyn, tooilley fliaghey tuittym 'sy gheurey, cummys smoo jeh scaalheanyn chiass as ny chirmidyn cochianglt rish shen. T'eh gra dy vel y builley elley yrjaghey ayns eaghtyr ny marrey, as myr ashoon ayns ellan, dy vel feme ain er sur-smooinaghtyn er ny buillaghyn shen, jeenid noi thooillaghyn, chammah's er y thalloo as er slystyn ny marrey ain, as buillaghyn er ny moggylyn ain: moggylyn ny raaidyn, mogglyn son skeaylley magh bree, as neesht buillaghyn er ycho-voodeeys eirinagh ain.   

Ta Mnr Cowin gra dy jean mayd fakin tooilley buillaghyn, eiyrtyssyn, er y theihll dooghyssagh ain, er y vio-chaghlaays, ny troaryn ain, ny vees ry gheddyn, as foddee, er coontey mooiryn vees goll er chiow, chammah's eaghtyryn ny marrey vees gyrjaghey, builley er caghlaa ny keintyn  vees ry gheddyn ayns ny aahlaghyn ain.

Bentyn da ny deanyn jeant ec yn Reiltys, er-lesh Mnr Cowin dy vel ad rieughagh as resoonagh as t'eh gra dy vel eh orrin ooilley gobbraghey dy chooilleeney ny deanyn shoh as dy vel currym orrin jannoo shen, er nonney ta doilleeid myr eiraght: mannagh vel shin er n'ghoaill toshiaght er caghlaa as troggal seose saaseyn dy veeinaghey, bee shen ry akin myr jannoo ro veg, ro anmagh. T'eh gra dy vel yn caghlaa gys tarmaynys as Ellan net neunhee gobbraghey ny share my vees traa resoonagh dy gholl stiagh ayn, goaill toshiaght nish, son jeih bleeaney ny feed blein ny jeih bleeaney as feed as shaghey shen. Ny s'moghey ta sleih goaill toshiaght er shen, ny share, dy yannoo shen. Mannagh vel shen goll er jannoo, magh ass shen veagh doilleeid ayns yn couyr ve ayn dy chaghlaa ec keim s'anmee. 
 

More from Manx Gaelic