On Air Night Flight | 1:00am - 5:00am

Traa dy Liooar, 8oo Mean Fouyir - 2025 - September 2025

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 8oo Mean Fouyir 2025

Ta'n Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, gra dy vel eh jerkal rish doolane dy ve currit fo varel y reiltys er bree vees aa-noaghey choud's ta shin çheet gys y reihys mooar cadjin 'sy vlein shoh çheet. Ren Coonceil ny Shirveishee geddyn roish dy scrutaghey er y gherrid yeearee liorish y cholught Ørsted son gowaltys geayee mooie veih coose hiar yn Ellan, choud's ta treealtyssyn son gowaltys geayee er y thalloo foast goll er jeeaghyn er.

Ta Mnr Cannan shassoo er dy vel eh kiart son y reiltys dy reayll rish shirrey bree vees aa-noaghey, ny yeih eamyn son refrane bentyn da caghlaa emshyraght dy gholl er cummal ec yn traa as y reihys mooar cadjin 2026 son yn Chiare as Feed. Ren eear Oltey yn Chiare as Feed, Paul Quine, cur eam er y gherrid son lheid y teiy, as nee Oltey yn Chiare as Feed son Middle, Stu Peters, cur treealtys roish Tinvaal Mee ny Nollick ayns foayr jeh'n eie shen.

Ta Mnr Cannan goaill rish dy vel immeeaght er y chooish er n'gholl ny smelley na va sleih jerkal rish. Agh t'eh gra dy vel eh tannaghtyn ayn son shickyrys myr ard nee'n reiltys freayll rish gobbraghey er, as dy jean eh freayll rish gobbraghey er shen, agh my vees, lurg yn reihys mooar cadjin, barelyn elley er shen ayn, eisht dy baghtal dy bee shen cairys y deynlaght, as dy vel eh toiggal dy bee 12 vee jeh resooney magh mooar, t'eh jerkal, mychione ny vees kiart ny neu-chiart mychione kied phlannal son gowaltyssyn geayee mooie veih'n choose, wheesh as ta'n resooney magh shen mychione geayee er y thalloo.

Ta Mnr Cannan gra dy bee son shickyrys, as t'eh jerkal dy bee, paart dy harmestey ayn, as my vees sleih shirrey barelyn veih politickeyryn, as er-lheh veih shirveishee, ec y traa t'ayn nish mychione vel ad smooinaghtyn dy vel eh kiart, vel ad smooinaghtyn dy vel eh neu-chiart, as nagh vel ad geddyn freggyrt.

Ta Mnr Cannan gra dy vel eh lane phossible dy vod briwnys ve jeant liorish coonceil noa dy hirveishee, quoi erbee veagh y sett shen dy hirveishee, as dy feer dy beagh feme er cur magh shen gys co-chorp er-lheh, as foddee dy oddys eh ve, myr sampleyr, currit magh da'n Choonceil Slattyssagh, son y chooid smoo da olteynyn y Choonceil Slattyssagh, er yn oyr, ayns aght ennagh, ayns troddan y reihys mooar cadjin dy row 24 olteynyn er chur ad hene ayns streeu, as dy chur shaghey y doolane leighoil yinnagh çheet ass shen, dy beagh
y  cur magh shen jeant.

Ta Mnr Cannan gra dy nee baghtal eh dy vel shen doillee, agh dy vel yn leigh myr t'eh ec y traa t'ayn. T'eh gra nagh vel eh cleeir er yn aght veagh y doolane currit fo. T'eh gra dy beagh, ec jerrey Mean Fouyir 2026, 24 Olteynyn yn Chiare as Feed v'er vograghey magh dy baghtal ny oyryn v'ad noi geayee mooie veih'n choose.

Ta Mnr Cannan gra, eer my vees plannal coardit, myr ta reddyn ec y traa t'ayn, dy vel y shickyrys as y baghtallys mychione shen goll er livrey, as y boayl harragh eh dy ve cochianglt rish, as yn aght yinnagh eh cur bree, foast tannaghtyn ayn myr feysht gyn freggyrt. T'eh gra, myr shoh, dy vel ooilley jeh shoh oyr son ve tarmestit dy liooar, er-lesh, ayns ymmodee aghtyn.

Ta Mnr Cannan gra dy vel eh sheiltyn, fer jeh ny mee-vondeishyn mychione ve agh ellan beg, shen dy vel geddyn y shickyrys as cur eab er jannoo cho smoo as vees ry yannoo, myr sampleyr, y vooir reillt ain hene dy livrey y sorçh dy vree as y mooadys dy vree vees dy feer femoil son baih argid ayns yn sorçh dy red shoh, dy by chosoylagh eh dy row eh ny s'doillee na va sleih smooinaghtyn tra, jeih bleeaney, 12 vlein er dy henney, ren sleih reaghey – ren y reiltys ec y traa shen reaghey – dy lhisagh yn ard shoh jeh'n vooir reillt ve currit er bargane soiagh

---oooOooo---

Ta eam goll er cur er y reiltys dy chur er bun leigh as yn dean jeh dy yannoo ny sloo raghlid liorish sheshey. Ta sleih gra rish Leigh Chlare, as she Skeim son Insh mychione Raghlid 'sy Lught-thie, liorish ta aghtyn son ny meoiryn shee dy insh da sleih mychione shennaghys peiagh ennagh jeh jannoo drogh-ymmyd dauesyn as foddee dy vel ad ayns gaue. Ec y traa t'ayn ta bree currit da ayns Sostyn as 'sy Vretin as ayns Jersey.  

Ta ven, vees geearree tannaghtyn gyn ennym, gra dy nee scanshoil eh dy vel Leigh Chlare  ayn. T'ee gra dy row ee ny dreih jeh raghlid thie daa cheayrt ayns Ellan Vannin, agh dy by hreih eh, bentyn da raghlid thie, nagh vel peiagh dy mennick feddyn magh derrey vees eh ro anmagh. T'ee gra dy row ee goit ayns cochianglys as raghlid ayn rish queig bleeaney. Er y gherrid hooar ee magh dy row ee ayns cochianglys elley as raghlid ayn, myr shoh ren ee reaghey d'aagail. T'ee gra dy vel Leigh Chlare, Skeim son Insh mychione Raghlid 'sy Lught-thie, 'sy Reeriaght Unnaneysit, as dy vel eh er ve currit magh ayns Jersey, as dy vel feme er cur bree da ayns Ellan Vannin dy reayll sauçhey y co-voodeeys ain. T'ee gra nagh vel raghlid thie jannoo ynrican er cochianglyssyn cadjin, agh dy vel eh jannoo er y lught-thie, er caarjyn as er y co-voodeeys s'lhea. 

Ta Ard Sheckter Pohlldal Dreih Ellan Vannin, Lorna Trevethan, gra dy vel ny meoiryn shee ayns shoh jannoo ymmyd hannah jeh leigh chadjin dy insh da sleih my vees ad jeeaghyn dy ve ayns gaue. T'ee tra, ayns yn 12 vee t'er n'gholl shaghey, dy row 287 cooish currit da'n sheshaght bentyn da drogh-ymmyd 'sy lught-thie, vees jannoo seose 37% jeusyn ooilley va currit jee.  

Ta Bnr Trevethan gra, ny ta'n dean oc, shen son sleih dy ghoaill tastey jeh ny vees drogh-ymmyd 'sy lught-thie as ny ymmodee cummaghyn jeh, as eisht er yn aght foddee ad pohlldal ooilley ny sorçhyn shen dy ghrogh-ymmyd, er yn oyr nagh vel eh ooilley corpoil, as dy vel mooarane jeh ny t'ad dy akin gurneil co-eignagh, myr shoh dy vel ad geearree sleih dy hoiggal ny ta ny cowraghyn shen. T'ee gra, lesh Jerrey Fouyir çheet dy leah, vees Mee son Tastey er Drogh-ymmyd 'sy Lught-thie, dy bee troddan goll er stiurey oc trooid Jerrey Fouyir dy hoilshaghey magh ny caghlaaghyn cooish as ta'n geill oc er ve tayrnit daue.

Ta Bnr Trevethan gra, bentyn da co-eignaghey, dy vel sleih jannoo ymmyd jeh raghlid myr aght dy cho-eignaghey, myr shoh dy vel eh ayns shen ayns bunnys dy chooilley chooish jeh drogh-ymmyd 'sy lught-thie, agh dy vel ad feddyn dy vel sleih feer shliawinagh ayns stiurey, as dy vel gurneil argidoil ayn, dy vel gurneil ennaghtagh ayn, yn aght dy ghurneil raad t'ad goll, yn eiyrt orroo, y lorgey, as dy vel eh yn cummey smoo cadjin t'ad dy akin.

Ta Bnr Trevethan gra dy vel slattys ayn son shen myr loght er-lheh haink stiagh ayn Jerrey Geuree 2023, ronney 36, shen gurneil co-eignagh – shen dy ghra ronney 36 jeh Slattys Drogh-Ymmyd 'sy Lught-thie 2020, vees cur-rish gurneil co-eignagh – as dy vel ayns rieughid shualyn speeideilagh oc rere y clattys shen, vees yindyssagh rere y varel ocsyn as veih çheu ny meoiryn shee neesht.

Ta Bnr Trevethan gra dy vel ad er nakin kuse dy gheiney çheet rhymboo er yn oyr dy vod adsyn ve stiurit as co-eignit 'syn aght cadjin; foddee ad çheet fo ghurneil argidoil 'syn aght cheddin as oddys ben, agh foast son y chooid smoo dy vel eh loght jeh dooinney er ben, agh dy vel ad fakin bishaghey ayns shen, as çheusthie jeh cochianglyssyn jeh'n un cheintys, dy vel ad pohlldal kuse dy leih trooid shen neesht, myr shoh dy vod eh taghyrt ayns fer erbee jeh ny cochianglyssyn persoonagh shen. 

Bentyn da'n aghin shirrey dy chur er bun Leigh Chlare ayns Ellan Vannin, ta Bnr Trevethan gra dy vel ny meoiryn shee jannoo ymmyd hannah jeh insh rere leigh chadjin, dy insh da'n sleih t'ad credjal dy ve ayns gaue veih fer er-lheh, as dy vel ad jannoo shen ayns aght feer chiarailagh, phrofeshoonagh dy yannoo shickyr jeh sauçhys y pheiagh, as neesht sauçhys y jantagh lhiassit. T'ee gennaghtyn, myr shoh, ec y traa t'ayn, dy vel shen dy liooar son Ellan Vannin, er yn oyr dy vel Pohlldal Dreih Ellan Vannin gobbraghey dy çhionn rish reaghyssyn dy choadey y theay, as dy vel jantyssyn slattyssagh elley gobbraghey dy çhionn rish reaghyssyn dy choadey y theay, myr shoh dy jean ad jerkal dy vel geill goll er cur hannah dauesyn as foddee dy vel ad ayns gaue.

Myr freggyrt da'n eam as yn aghin, ta'n Rheynn Cooishyn Sthie er veeraghey dy vel Meoiryn Shee Ellan Vannin jannoo ymmyd hannah jeh pooaragheyn rere yn leigh chadjin dy insh da sleih tra t'eh cooie as dy vel ad smooinaghtyn dy vel peiagh ayns gaue jeh assee. Ta'n rheynn gra dy vel shoh cosoyley rish y skeim vees goll ayns Sostyn as 'sy Vretin, roish my row Slattys Drogh-ymmyd 'sy Lught-thie currit roish yn Ard Whaiyl, as va enmyssit Leigh Chlare, ny'n Skeim son Insh mychione Raghlid 'sy Lught-thie. T'eh gra dy vel pooaraghyn ayn neesht rere Slattys Drogh-ymmyd 'sy Lught-thie 2020 as ta bree currit da 'syn Ellan, dy insh da sleih t'ayns gaue. T'eh gra, choud's dy vel ny pooaraghyn ayn, nagh vel ad foast er chur er bun ny reillyn dy chur bree da er coontey gennid dy chouyr ec yn rheynn as ec ny meoiryn shee. 

Agh ta'n rheynn gra nagh vel Leigh Chlare agh un aght dy chumrail jantee drogh-ymmyd 'sy lught-thie veih jannoo jeeill. T'eh çheet er yn oardagh jeh Reaghyssyn Coadey Theay Vannin, as rere shen ta gaue jeh peiagh loghtagh da'n theay goll er reirey liorish fwirran multi-jantyssagh, dy vel shen ayn hannah, as dy jean yn rheynn goaill toshiaght dy leah er prowalys jeh ymmyrkey jeh'n sorçh vees jannoo ymmyd jeh Co-whaiyl Multi-jantyssagh son Sessal Gaue, dy yannoo shickyr dy vel y gaue da dreihyn as mayrnee jeh drogh-ymmyd goll er reirey dy fondagh.

---oooOooo---

Lesh toshiaght ny bleeaney academoil noa, ta caghlaaghyn er jeet ayns lhongaghyn son paitçhyn ayns ny scoillyn, lesh towse sloo dy vee ultra-obbrit, tooilley troaryn Vannin, as ayns ynnyd jeh milljagyn, ta mess as bainney ry gheddyn. Ta'n Rheynn Ynsee, Spoyrt as Cultoor gra dy vel kiare filley y towse dy hroaryn oor Vannin, as dy vel y towse dy vee ultra-obbrit er ve giarrit veih mysh 50% gys 5%. 

Ta'n Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor, Daphne Caine, gra dy row eh beggan dy ghrogh yindys er y towse v'er snaue stiagh ayn gys yn rheynn laaoil, as dy yannoo ny sloo veih 50% - erskyn 50% - gys 5% lane yindyssagh, as dy ve abyl dy yannoo shen ec yn un traa as jannoo kiare keayrtyn y towse harrish y chaart bee oc dy vee troarit dy ynnydoil, dy vel ee treishteil dy vel sleih goltaghey shen, agh dy baghtal eh dy vel paart dy chiarail ayns shoh er yn oyr dy vel eh red jarrooagh ynrican my vees studeyryn ny bunscoillyn glackey eh, goaill soylley jeh as gee seose ooilley jeh.

Fer jeh ny milljagyn nagh vel ry gheddyn nish, shen key riojey jeant 'syn Ellan ec y cholught Davison. 

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, John Wannenburgh, gra, er-lesh,  dy vel key riojey dy mooar jannoo seose keim er-lheh son peiagh aeg erbee goll trooid scoill, dy nee taitnys er-lheh eh, as son shickyrys nagh lhisagh eh ve jeant dagh ooilley laa, agh nagh vel assee erbee ass goaill stiagh key riojey ayns kaart bee son ee dy slayntoil. T'eh briaght, cre'n fa nagh jinnagh ad ee key riojey, as dy by vie lesh dy chooilley phaitchey gee meilley dy chey riojey, as dy lhisagh keeayll chadjin goaill niart, as nagh vel oyr erbee gyn goaill eh stiagh ayn. T'eh gra dy nee cooish chlassicagh eh jeh jannoo rour liorish rheynn y reiltys, as dy vel feme ain freayll ayns shilley ny vees kiart son ny paitçhyn. T'eh foddee dy vel y bee yindyssagh as dy vel eh kiart, as son shickyrys dy vel eh, agh nagh vel beg neu-chiart mychione meilley dy chey riojey.

Ta Mnr Wannenburgh gra nagh vel eh gobbal rish shallid nagh vel Bnr Caine er chur palçhey obbyr creoi ayns caghlaa as shareaghey y kaart bee. T'eh gra dy nee troar jeant dy ynnydoil t'er chosney aundyryn, as t'eh briaght yn oyr nagh beagh shin son cummal seose colughtyn ynnydoil. 

Ta'n colught Feill Ellan Vannin er voylley y reaghys dy yannoo ny smoo yn towse dy hroaryn Vannin ayns ny bunscoillyn. Ta Feill Ellan Vannin gra dy vel eh goaill moyryn ass goaill ayrn 'sy chooish liorish cur feill stiagh ayns ny scoillyn trooid yn Cholught Feill Andreays. Ta reireyder cadjin Feill Ellan Vannin, Michael Barker, gra dy vel ny eirinee ain cur y vea oc dy hroarey beiyn jeh'n chied rang, as dy vel yn obbyr oc feer vie er bastal, as nagh vel eh agh kiart dy vel ny paitçhyn ain, as ooilley ny feallee aegey 'syn Ellan, geddyn vondeish veih shen ayns ny lhongaghyn oc 'sy scoill. T'eh gra dy vel y fogrey cummal seose lughtyn-thie eirinagh as dy vel eh coadey startaghyn, choud's t'eh cur da paitçhyn yn stoo share.

Agh ta'n colught credjal dy vel foast tooilley dy ve jeant dy hareaghey shickyrys bee yn Ellan. Ta Mnr Barker gra, liorish bee Vannin çheet dy ve yn chied reih ayns ny scoillyn, ny thieyn lheihys as ayns shirveishyn theayagh elley, dy vod mayd jannoo ny sloo yn aght ta shin nyn lhie er cooid ymmyrkit stiagh ayn, jannoo ny stroshey y tarmaynys, as lhiassaghey coarys bee smoo reen son sheelogheyn ry heet. 

Ta'n colught shassoo er dy vel shickyrys bee jannoo seose tosheeaght ashoonagh nagh vod mayd jarrood, choud's ta sloureeyn livrey dowanagh fo phreays, lesh costyssyn goll seose dy mooar as gaue jeh boirey da'n chooid ve ry gheddyn. Ta Mnr Barker gra, ny smoo yn towse dy hroaryn Vannin ta shin gee, ny stroshey as ny shickyrey ta'n Ellan çheet dy ve. T'eh gra nagh vel shoh ynrican dy choadey eirinee, agh dy reayll sauçhey bee son yn Ellan son y traa ry heet, as liorish reih feill, bainney, lossreeyn, flooyr Vannin, dy vel shen yn aght smoo jeeragh dy choadey y cho-voodeeys ain as dy vaih ayns yn reenid ain hene. 

Ta fogrey Mnr Barker gra dy nee scanshoil eh son undinyssyn, sheshaghtyn, thieyn dellal Vannin jannoo nyn gooidshare dy choadey y slouree livrey wheesh as ta cummaltee Vannin, as dy vel y reaghys shoh liorish yn Rheynn Ynsee, Spoyrt as Cultoor myr kesmad er y raad kiart, agh nagh vel eh agh goaill toshiaght er y chooish. T'eh gra, liorish obbraghey cooidjagh, dy vod eirinee, kiareyderyn, y reiltys as chammah's y kerroo preevaadjagh as y kerroo theayagh jannoo shickyr dy vel bee Vannin ec cree ny scoillyn ain, ny thieyn lheihys as undinyssyn theayagh, as dy vel yn traa er jeet son shickyrys bee, as moyrn ayns troaryn Vannin, dy yannoo seose tosheeaght ashoonagh dy feer. 

Ta'n Rheynn gra dy vel y kaart bee noa goll er cummal seose dy lajer liorish lught-thie, as dy row eh er ny lhiassaghey lurg co-choyrle lhean rish paarantyn, kiaraileyderyn, studeyryn, kiareyderyn bee, troareyderyn, livreyeyderyn, as rish fer oayllee beeaghey. Ren creear er y gherrid feddyn magh dy row 58% jeh paarantyn geearree fakin towse sloo dy vee ultra-obbrit ayns lhongaghyn scoill, choud's nagh row agh 4% jeu noi shen. Va'n corrillagh elley ayns foayr jeh'n chaghlaa, agh ny lhie er reih as er costys.

Ta costys son lhongey scoill tannaghtyn ec £2.55, vees ry eeck via ParentPay, as ta lhongaghyn scoill nastee foast ry gheddyn liorish lughtyn-thie ta reihalagh son shen. Ta mysh 3,100 lhongey scoill currit dagh laa scoill 'sy vlein academoil, ayns 32 vunscoill. 

Ta kuse dy phaarantyn er screeu çhaghteraghtyn ayns ny meanyn sheshoil.Ta fer jeu gra dy vel paitçhyn ain 'syn Ellan as t'ad nyn lhie er lhongaghyn scoill nastee myr yn un lhongey kiart oc 'sy laa, as dy by hreih eh, son kuse jeu, foddee dy vel eh yn un lhongey vees ry gheddyn oc, as dy vel ee dy slane ayns foayr jeh lhongaghyn smoo slayntoil, agh giarrey kirbylyn sheese gys y towse sloo lhome, er-lhee nagh vel shen y freggyrt, as dy vel ee smooinaghtyn dy nee scanshoil eh dy chooinaghtyn er, ayns ny bleeantyn moghey, dy vel paitçhyn lhiassaghey cochianglys rish bee, as dy lhisagh lhongaghyn scoill cur daue reihyn as caa dy yannoo prowalys jeh caghlaaghyn red, shaghey cur cagliagh orroo.

Va moir gra dy ren y paitçhey eck vees queig bleeaney dy eash ee ynrican tuna çhirrym as cucowyr as carraidyn, rere ny v'ee dy ghra, as dy vel musthaa dy bollagh er ve oc ayns ny kuse dy laghyn t'er n'gholl shaghey er yn oyr dy vel ee er jeet thie lane accryssagh. T'ee gra dy vel ee urree goll harrish gys kirbylyn paggit dy vel fys ecksh dy vel ee gee red ennagh. 

Van ayr gra dy row reih ec e vac jeh greimyn dy eeast ny jeh fillag, as dy ren eh reih y fillag yskid er yn oyr nagh mie lesh eeast. Hug ad fillag lhome da er yn oyr nagh row yskid e-mayrn, gyn eab dy yeeaghyn dod ad jannoo veg elley er-e-hon myr reih elley, as dy dooyrt ad dy row eh tortilla lesh spollagyn feayr.

Va paarant gra dy row bee naggyr ceaut ersooyl keayrt elley roish paitçhyn va foast accryssagh, as dy vel fer jeh ny reddyn nagh vel paitçhey ayns Blein 6 geddyn agh yn un towse as paitçhey 'sy vrastyl oltaghey. 

Va voir gra nagh vel mian-bee mooar ec ny inneenyn eck, agh dy vel ad çheet dy valley lane accryssagh. T'ee gra nagh mie lhieu ny reihyn lesh eeast, as dy cadjin dy beagh pasta as glassreeyn oc dy lhieeney ad, agh dooyrt ad nagh row pasta ayn, nagh mie lhieu bainney, myr shoh nagh vod ad goaill shen, as nagh row monney messyn oc, as dy vel eh jeeaghyn dy row ymmodee paitçhyn currit ass jiu.

Agh ta Joanna ny paarant as paitçhey eck lesh diabetes keint 'nane, as ta Natalie Parry jeh'n cheshaght ghiastyllagh, Diabetes Ellan Vannin, gra dy vel y chooish smoo geddyn myn-vrishey beaghee jeh cagh jeh ny lhongaghyn vees goll er cur da ny paitçhyn – reddyn gollrish towseyn dy charbohydrateyn, towseyn dy hahll, as dy vel y fys shoh lane-femoil er yn oyr dy vel eh jannoo er nyn dowseyn dy insulin as yn lheiys bee currit daue y laa shen, as nagh vel shen er ve aashag dy gheddyn, vees oyr son ve mollit dy mooar.  

Ta Joanna gra, mannagh vel y towse kiart dy insulin currit da'n phaitçhey eck, ny vees taghyrt 'syn astyr, shen dy bee towse injil dy hugyr 'sy fuill eck, ny dy bee towse ard dy hugyr 'sy fuill eck, as ny neesht jeu jannoo er ablid dy yeeraghey, yn aght foddee ee copal 'sy çhamyr vrastyl. 

Ta Natasha Parry gra, fy yerrey, dy vod shen çheet gy kione ayns paitçhey çheet dy ve gyn enney, my vees y towse dy hugyr 'sy fuill çheet dy ve cho injil as nagh vel peiagh erbee goaill tastey jeh.

---oooOooo---

Ta'n Ard Shirveishagh, Mnr Cannan, gra dy vel feme er obbyr dy ve jeant dy yannoo shickyr dy vel sleih ta garraghey stiagh 'syn Ellan cur vondeish da'n Ellan, as nagh vel ad cur tooilley costyssyn er yn Ellan. T'eh credjal dy vel feme er jannoo ny s'çhenney reillyn bentyn da sleih ta çheet gys yn Ellan. Ny s'smoghey 'sy vlein shoh, ren yn reiltys cur roish claare dy aa-chummey reillyn bentyn da sleih arraghey stiagh 'syn Ellan. 

Ta Mnr Cannan gra dy vel feme ain er jannoo shickyr dy vel dy chooilley pheiagh vees çheet gys yn Ellan cur y vondeish tarmaynagh shen gys yn Ellan, as nagh vel shin ayns rieughid dy neu-hastagh mooadaghey costyssyn er y vun keesh ec y traa t'ayn, as dy vel ny fir er-lheh shoh dy feer costal ny smoo er-nyn-son ayns aght tarmaynagh na t'ad dy fondagh cur stiagh ayn, myr shoh son shickyrys dy vel obbyr dy ve jeant.

---oooOooo---

Ta'n Rheynn son Bun-troggalys treishteil dy jig toshiaght er obbyr dy aa-hroggal Straid Vooar Purt le Moirrey 'syn arragh. Haink toshiaght er obbyr dy yannoo baght radar jeh'n aght ta'n bun-troggalys ny lhie fo eaghtyr ny raaidey. Ta troddan er ve jeant ec barrantee Purt le Moirrey rish bleeantyn son y raad dy ve aa-hroggit, as ren Oltey yn Chiare as Feed son Rushen, yn Dr Michelle Haywood, cuirr lussyn ny guiyee ayns tuill 'sy raad dy hoilshaghey magh stayd boght ny raaidey. Neayr's shen v'ee pointit dy ve'n Shirveishagh son Bun-troggalys, as t'ee gra dy vel shoh yn keim s'jerree roish my vees caa da'n rheynn goll gys yn Tashtey dy hirrey argid son y çhalee. 

Ta'n Dr Haywood gra, choud's t'ad jannoo baght jeh stayd eaghtyr ny raaidey, dy vel coontey currit jeh dy jarroo myr feer voght. T'ee gra, boayl va'n linney piob IRIS currit stiagh ayn, dy row eh yn chied ayrn jeh'n linney piob IRIS dy ve currit stiagh ayn 'syn Ellan, as nagh row ny femeyn reaghit son lhieeney er-ash shen freggyrtagh er chor erbee da'n stayd t'ayns shen 'sy raad, my shoh ny veggan as ny veggan dy vel shen er hoiaghey, as shen dy ghra dy vel lhiassaghey beayn jeh tuill 'sy raad, geiyrt er linney y linney piob shen, myr shoh dy vel earroo dy chlampyn er yn eaghtyr, as dy vel eh jannoo prowalys jeh'n chroghey ayns yn chooid smoo dy charbid, er-lhee.   

Ta'n Dr Haywood gra dy vel eh son shickyrys ard 20 meeiley 'syn oor vees cur bree dasyn hene heese ayns shen, eer roish my row ny cowraghyn er nyn gur seose, as nurree, dy hoilshaghey magh shoh as dy chur eab er tayrn geill da'n chooish, er yn oyr dy vel shoh red ennagh t'er ve goll er as goll er neayr's v'ish ny barrantagh, va 2016 tra haink ee dy ve ny barrantagh Port le Moirrey, as dy ren ad goaill toshiaght er kuse dy feyshtyn mychione geddyn y raad dy ve karrit, t'eh er n'gholl er as er n'gholl er, myr shoh ren ee cuirr kuse dy lussyn ny guiy ayns ny tuill as eisht dy jagh ee back reesht dy chuirr ayns ny tuill dy hoilshaghey magh eh. 

Ta'n Dr Haywood gra dy row baggyrt currit urree dy dooyrt Slattys ny Raaidyn Mooarey nagh vel oo lowit dy chur billey ny thammag çheusthie jeh kiare meadaryn veih mean y vollagh carbid, as dy ren ee coyrlaghey daue nagh vel lussyn ny guiy nyn biljyn ny nyn dhammagyn, as foddee sleih jannoo argane mychione bea-oaylleeaght y chooish, agh ayns rieughid, ooilley v'ee cur eab er jannoo, she cluig soilsheydys v'ayn dy hayrn geill da, as dy vel ee jeant magh dy vel yn argid ny hoie ayns shen ec yn Tashtey, as nagh vel eh agh er yn rheynn dy gheddyn cummey jerrinagh yn chooish dellal stiagh 'sy Tashtey dy ghoaill y glass veih'n argid shen, as dy vel ee jerkal dy lhisagh yn obbyr goaill toshiaght 'syn arragh 26. T'ee gra dy bee'n obbyr shoh nish yn ayrn s'jerree t'ad feme dy chur stiagh ayns y chiaddey dy gheddyn kione currit er.

Ta'n Dr Haywood gra dy vel shoh y peesh s'jerree son y chooish dellal, as dy vel eh ynrican dy gheddyn yn ayrn s'jerree jeh'n chiaddey jeant, er yn oyr foddee dy bee eiyrtys jeh shen er kuse jeh ny costyssyn jerrinagh, veg agh towse beg, agh dy vel yn Shirveishagh Tashtee aa-hickyraghey ee dy vel argid echey ayns shen ry gheddyn, myr shoh tra nee ad cur stiagh y chooish shoh dy vel eh jerkal dy slane dy jean ad goll dy rea trooid yn oardagh, as dy vel fys ec yn Tashtey dy vel ee cheet rish tammylt liauyr, as dy vel y feme er ny haishbyney magh dy baghtal, as nagh vel ad agh dy yeeaghyn yn eer chiaddey jerrinagh. 

Ta'n Dr Haywood gra dy bee eh shalee rish eddyr queig meeaghyn as shey meeaghyn dy charraghey y raad, as dy vel eh orroo dooney y raad dy bollagh er yn oyr dy vel eh cho coon, as er coontey cre cho dowin as bee feme orroo goll er yn oyr dy vel y linney piob IRIS foddey dy liooar fo eaghtyr ny raaidey, myr shoh er yn oyr dy vel eh orroo reuyrey cho dowin, dy vel eh cur kuse dy ghaueyn mooarey, as nagh vod ad freayll foshlit eh lesh traaght roie liorish, agh dy bee shalee eh rish queig gys shey meeaghyn dy chur kione er.

Ta'n Dr Haywood gra, my vees ad goaill toshiaght Mee Vayrt ny Mee Averil, dy bee ad goll gys Jerrey Fouyir roish my vees ad jeant, yiarragh ee, agh ta, liorish jerrey 26 dy vel ee credjal dy bee eh jeant.

Er-lesh cummaltagh Purt le Moirrey dy vel eh dy bollagh as dy mooar shaghey yn traa dy row paart dy obbyr jeant, as dy nee slane scammylt ta'n straid vooar, as dy nee bolvaneagh eh. T'eh gra dy vel y coorse TT geddyn ooilley yn argid, dy vel eh jeant dy lane-vie, as my vees red ennagh ayns feme jeh ve jeant, dy vel eh jeant çhelleeragh. T'eh gra dy vel y straid vooar er ve 'sy stayd shen rish bleeantyn, as dy nee scammylt eh dy bollagh.

Gys yn eysht, tra ta'n obbyr goaill toshiaght, beagh kiarail ec tooilley colughtyn dy heet stiagh 'sy valley, ta cummaltagh gra dy vel eh treishteil dy beagh shen myr t'eh, er yn oyr dy vel Purt le Moirrey ec y traa t'ayn ayns raad y vaaish, as nagh vel bunnys beg ayns shen er-son peiagh erbee dy heet neose, myr shoh veg erbee vees jeant dy hareaghey ny raaidyn, ry vel shen ny red mie, dy bollagh.

Ta cummaltagh gra nagh vel monney dy chleayney eh stiagh 'sy valley, ayns rieughid, er-lhimmey jeh'n phurt as sleih goll magh er yn eeastagh ayns baatyn soccaragh as yn derrey yeh as yn jeh elley, nagh vel monney ayn, ayns rieughid. T'eh gra dy vel colught ny ghaa ayn, agh er-lhimmey jeh'n Cho-op as y Gimmagh Vannin, vees jannoo e chooidshare dy chur-lesh sleih stiagh 'sy valley, nagh vel agh feer veg ayn, ayns rieughid.

Er-lesh dooinney dy vel eh shaghey yn traa son yn obbyr, dy ve feer, as dy row feme er ve jeant rish bleeantyn, agh fy yerrey t'ad er çhee jannoo eh, vees red mie, as dy bee sleih mayrney dy bee eh jeant, er-lesh, er yn oyr dy by chosoylagh eh dy vel eh stroie boynyn boggey as croghey ec ymmodee sleih, gimman seose ayns shen. Er-lesh dy by chosoylagh eh dy vel sleih currit veih son yn chooid smoo jeh'n traa, er yn oyr, my vees sleih goll er barroose as goll trooid yn ard ayns shen, dy by chosoylagh eh nagh beagh ad geearree çheet er-ash, dy insh y firrinys. T'eh gra dy vel eshyn cur eab er shaghney imman seose ayns shen my vod eh, as dy vel eh goll mygeayrt y çheu-chooylloo, ynrican er y fa shen, nagh vel eh souyr dy yannoo. Lesh y raad dy ve dooint rish queig ny shey meeaghyn choud's ta'n obbyr goll er jannoo, cha nel eh shickyr cre vees shen son ny barrooseyn, as dy by chosoylagh eh dy bee feme orroo çhyndaa mygeayrt heese ayns shen as goll seose, agh dy vel adsyn dy kinjagh jannoo ymmyd jeh'n raad cooylloo, ansherbee, as dy vel shen lesh daa hroa, myr shoh dy vel eh treishteil nagh bee shen jannoo seose doilleeid.

---oooOooo---

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Julie Edge, va ny caairlagh jeh bing queig bleeaney er dy henney son y lught-reill Howard Quayle, ren ronsaghey polaseeyn y reiltys er sleih ta tayrn geill da foutyn veih çheusthie jeh sheshaght, gra dy vel polaseeyn t'ayn nish foast faase dy liooar. 

Ren y ving ec y traa shen cur roish moyllaghyn son aghtyn dy hareaghey cooishyn, as magh ass shen va kuse dy pholaseeyn currit er bun, as t'ad paart jeu er ve jeant rere yn date neayr's shen. Agh ny yeih shoh, t'ee gra dy vel ny doilleeidyn cheddin foast ec sleih ta hoilshaghey magh foutyn veih'n çheusthie. 

Shoh red ennagh vees ry akin neesht ayns fys currit cooidjagh liorish Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Tim Glover, 'sy vlein 2023. Ren eshyn loyart rish kuse dy leih hayrn geill veih'n çheusthie mychione y cheeayll chionnit oc, as hooar eh magh dy row imnea mychione baghtalys, cumrail 'syn oardagh, as gennaghtyn dooint magh tra cur roish cooish.

Ta Bnr Edge gra nagh vel monney er ve jeant dy ghoaill ayns laue ny cooishyn shoh neayr's va'n feanish er ny rheynn er politickeyryn bunnys daa vlein er dy henney. Haink ee quail er y gherrid rish yn Ard Shirveishagh, Mnr Cannan, dy hoilshaghey magh ny imneaghyn eck. Ren Radio Vannin briaght j'ee, row ee tosheeaght smoo jeant jeh goaill yindys nagh row tayrn geill veih çheusthie liorish y lught-reill shoh.

Ta Bnr Edge gra dy vel, er yn oyr dy vod eh ve costallagh, dy gheddyn reddyn neu-chiart. T'ee gra dy ren ee, er y gherrid, eiyrt er shoh as dy dug ee feyshtyn er yn Ard Shirveishagh, quoid dy leih t'ayn nish t'er hayrn geill veih çheusthie, as dy row y freggyrt echey unnane. T'ee çheet er cummals seose sleih trooid ny oardaghyn as leeideilys ayns ardyn y pholasee, as nagh vel ee cho shickyr dy vel yn earroo shen kiart, as dy vel ee foast fuirraghtyn er, as dy vel eh er choardail rish jeeaghyn er shen as dy heet back, agh nagh vel eh er jeet back foast bentyn da shen.

Ta Bnr Edge gra dy vel yn red elley t'ee feddyn magh, shen tra t'eh roshtyn reireyder dy vel eh jeeaghyn dy vel ad smooinaghtyn dy vel feme orroo cur er shoh jeeaghyn dy ve red elley agh tayrn geill veih çheusthie, agh t'ee gra dy vel feme er y voayl dy ghoaill toshiaght dy vel shoh tayrn geill veih'n çheusthie, gyn skielley da'n pheiagh shen.

T'ee gra, bentyn da sleih t'ee loayrt rish jiu, dy vel ad çheet er ny cooishyn cheddin as roïe, as dy vel shen gennid dy yss, dy oalaght, ayns ny shirveishyn, dy vel eh brishey sheese dy bollagh dy chochianglyssyn, shen dy vel ee fakin, tra ta peiagh çheet roish dy hayrn geill veih'n çheusthie, as nagh vel shen yn aght lhisagh ad ve cur-rish peiagh erbee, as dy lhisagh shin ve cur-rish sleih dy kiart er yn oyr dy vel ad jannoo eh son foays y theay. T'ee gra dy vel theay Ellan Vannin toilçhin ny cooishyn oc dy ve er nyn ronsaghey dy slane 

Ta Bnr Edge gra dy vel ee er chur çhaghteraght da'n Ard Shirveishagh as er ninsh da ny imneaghyn eck, as dy vel fys mie eck er ny vees taghyrt rish fir er-lheh as yn skielley daue. T'ee gra dy row yn imnea eck ayns goll huggey, nagh vel shin laccal cooish  elley  ayns quaiyl ayns Ellan Vannin nee jannoo jeeill da ambee Ellan Vannin, da ny shirveishyn as da'n sleih ta gobbraghey dy creoi. T'ee gra, lhig dooin cur-rish dy cooie as dy kiart, as dy vel cubbyl dy choyrleyn jeant eck da, vel eh son cur bree daue. 

Ta Bnr Edge gra, mannagh vel eh çheet lhee, dy jean ee, son shickyrys, cur er y hoshiaght ad, cur er y hoshiaght treealtys roish Tinvaal. T'ee gra dy vel fys eck dy ren Mnr Glover shen y vlein shen, cubbyl dy vlein er dy henney nish, agh nagh vel veg er haghyr neayr's shen, as dy beagh yn ymmyrkey eck dy kinjagh dy vel feme ain er caghlaa ayns shoh, as mannagh vel eh er ve karrit, dy vel feme ain er polaseeyn jeant gys y date, er yn oyr dy vel ad faase dy liooar ec y traa t'ayn, son tayrn geill veih çheusthie. currit er nyn doshiaght, as dy lhisagh eh ve fakinit myr cooish phreaysagh, shaghey, ec y traa t'ayn, ve, oh, lesh osney as paart dy cholg, she peiagh ennagh elley tayrn geill veih çheusthie. 

Ayns fogrey ta'n reiltys gra dy row aa-scrutaght jeant jeh'n pholasee er tayrn geill veih çheusthie Jerrey Fouyir 2022, as reesht ny s'moghey 'sy vlein shoh, lurg caghlaa da'n clattys as bree currit da veih'n 1 Mee Averil 2025. T'eh gra dy row caghlaa ard scanshoil dy chur er bun prowalys rere foays y theay son cur fys liorish insh coadit, as dy vel Slattys Failley 2006 cur bun jeh insh coadit, myr shoh nagh vel eh son failleydeyryn dy reaghey, as dy vel peiagh tayrn geill veih'n çheusthie goll er coadey veih skielley na veih ve currit ass startey, as fy yerrey dy vel eh ec y Ving son Faill as Cormid dy yannoo briwnys vel ny vees inshit freggyrtagh da ny criteria.

Ta'n reiltys gra dy vel traenal mychione tayrn geill veih'n çheusthie jeant dy anneydagh trooid co-earrooder son dy chooilley failleydagh, as ta traenal jeant dy persoonagh son reireyderyn enmyssit as fir oik ta cur tuarastylyn ec yn Oik son Obbreeyn as ec Shamyryn y Turneyr Theayagh. T'eh gra dy vel y polasee er tayrn geill veih çheushtie as docamaidyn elley cochianglt rish aashagh dy gheddyn ayns ynnyd eggey sthie va lhunnit son obbreeyn y reiltys Mee Luanisty 2025, as my vees feyshtyn ec olteynyn y wirran, dy vel freggyrtyn ry gheddyn dy tappee trooid ymmyd jeh bot cowag ec yn ynnyd vees ry gheddyn 24 ooryn rish shiaght laghyn 'sy çhiaghtin.

Ta'n fogrey gra dy row Linney Neu-loghtynid y Hirveish Theayagh lhunnit 2002 myr ayrn jeh bree s'lhea dy hareaghey cultoor 'sy voayl obbree as freggyrtys, as dy nee shirveish nastee, gyn ennym, ee, as jeeish foddee dy chooilley obbree jannoo ymmyd dy chur tuarastyl mychione imneaghyn tromey ny reddyn jeant aggair.  

---oooOooo---

Ta'n Ard Shirveishagh, Mnr Cannan, gra dy vel Ellan Vannin goaill ayns laue aghtyn dy streeu noi kimmeeys, roish sess MONEYVAL dy ve jeant 'sy vlein shoh çheet. Bee yn sess jeeaghyn er cooishyn argidoil, er aghtyn dy chur bree da'n leigh as er y cherroo leighoil. Ta MONEYVAL coyrlaghey aghtyn foddee lughtyn-reill jannoo shickyr dy vel ad cur lhiettrimmys er niee argid as cur argid son atçhimys.

Ta Mnr Cannan gra dy vel eh doillee feddyn cormid eddyr jannoo shickyr dy ve kerrooyn yn Ellan biallagh choud's t'ad freayll rish ve cohirreydagh. T'eh gra dy vel yn Ellan er boayrd rish strepey noi kimmeeys as jannoo kimmeeagh, as er-lesh dy vel eh cur doolane fo colughtyn neesht dy vel eh orrin jannoo shen, chammah's cummal seose y mian son dellal, dy vod ad ymmyrkey ad hene dy leighoil, lesh keim dy ghaue cochianglt rish.

She fer toshee yn Oik son Polasee noi Niee Argid as Strepey Noi Kimmeeys Argidoil ta Jilly Christian. T'ee gra dy vel yn sess MONEYVAL hene ny oardagh liauyr dy liooar, dy vel eh mysh 18 meeaghyn as dy bee y chied cheim oikoil Mee Houney 2025, tra hig MONEYVAL noal as cur ny t'ad çheet er myr traenal son y çheer, as shoh yn traa dy chur-lesh stiagh ayn sleih as cur feyshtyn er screeuderys MONEYVAL, as dy lhisagh ny jantyssyn son yn leigh
ve abyl dy ynsaghey veih shen as hoilshaghey magh ny reddyn dy yannoo aarloo t'er ve jeant ain choud's nish, as eisht dy jean ad goll stiagh ayns ny oardaghyn oikoil, as myr v'ee gra dy bee shen rish mysh 18 meeaghyn.
 

More from Manx Gaelic