Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 2ah Mee ny Nollick 2024
Ta'n Reiltys treishteil dy jean reillyn noa bentyn da keesh er colughtyn mooarey recortit 'syn Ellan cur er tooilley argid cheet stiagh son kiarail slaynt, son yn ynsagh as son bun-troggalys. Va kied currit er y gherrid da'n Oardyr son Keesh Sloo Dowanagh (Pillar 2), as bree dy ve currit da yn 1 Jerrey Geuree 2025.
Ta'n Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Alex Allinson, gra dy vel dean y vree eddyr-ashoonagh shoh dy yannoo rea y stayd, dy yannoo shickyr dy vel colughtyn geeck keesh 'sy voayl t'ad cosney vondeish, cha nee ayns boayl elley. Ta sleih gooley dy jig £35 millioon punt elley stiagh ayn veih'n chaghlaa shoh, as ta'n Fer-lhee Allinson credjal dy jig vondeish ayns kuse dy ardyn.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel mysh 200 colught ain, as dy by chosoylagh eh dy vel mysh 700 co-chorp ayn gobbraghey as jannoo ayns Ellan Vannin as nish nee ad eeck y cheesh shoh. T'eh gra dy vel eh jannoo shickyr dy vel y cheesh t'ad dy eeck ayns boayl erbee elley, dy vel ad geeck y cheesh cheddin ayns shoh, as dy vel eh jannoo rea y magher cloie shen, as t'eh cur neesht tooilley argid cheet stiagh, agh ta cur neesht, er-lesh, cairys ayns rieughid. T'eh treishteil 'sy traa ry heet foddee nagh bee colughtyn croo vondeish ayns caghlaghyn cheer as eisht cur shen harrish as stiagh ayns fir elley.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra, 'sy chlaare argidoil Toshiaght Arree dy ren ad caghlaaghyn toshee, va dy vishaghey y cheesh veih bancyn as veih myn-chreckeyderyn mooarey, as veagh ny caghlaaghyn shoh jannoo orroo, myr shoh dy vel adsyn geeck hannah keesh ec 15%, shaghey keesh ec 10%. T'eh gra dy vel shen ny myn-chreckeyderyn smoo foddee shiu fakin ayns Straid y Gheinnee, as jus sheese y raad, ta gobbraghey 'sy Reeriaght Unnaneysit as dy heddyr-ashoonagh, myr shoh dy jean shen cur-lesh stiagh ayn paart dy argid elley 'sy vlein argidoil shoh.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy nee scanshoil dy vel shin jannoo yn red kiart, as dy vel shin fakinit dy yannoo yn red kiart. T'eh gra, reesht, dy nee keesh eddyr-ashoonagh yn ee shoh, myr shoh mannagh row shiu dy chur-lesh stiagh ayn ee, dy beagh keesh currit er liorish lughtyn-reill elley, as dy vel eh lane-chiart dy vel ny vondeishyn cosnit ayns Ellan Vannin cheet back gys Ellan Vannin dy vaih 'sy vun-troggalys ayns shoh. T'eh gra dy vel eh doillee dy hoiggal cre wheesh dy jeeragh hig stiagh ayn gys yn Tashtey lhieusyn shoh, agh dy vel ad gooley dy beagh eh mysh £35 millioon 'sy vlein myr argid elley cheet stiagh nagh vel shin chaglym ec y traa t'ayn.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel feme er cur back stiagh ayn paart mooar jeh shen dy chur argid son Plan yn Ellan as yn Strateish Tarmaynagh jeh baih argid 'sy vun-troggalys ain, baih argid dy freayll y cohirreydys ain ayns dellal, agh jeeaghyn neesht er tooilley argid goll stiagh ayns reddyn gollrish yn ynsagh as kiarail y theay neesht.
---oooOooo---
Myr cheayll shin ayns Traa dy Liooar yn shiaghtin shoh chaie, ta three politickeyr er jeet dy ve nyn shirveishee ayns lught-reill Alfred Cannan, as ta caghlaaghyn elley er ve jeant liorish Mnr Cannan neesht, goaill stiagh hirveishagh elley gyn portfolio son yn chied cheayrt neayr's 2014, vees bishaghey yn earroo dy olteynyn Coonceil ny Shirveishee nish gys jeig.
Shen dy ghra dy vel 26 shirveishagh er ve pointit ayns caghlaaghyn paart 'sy lught-reill, lesh Mnr Cannan hene traa ennagh ny traa elley goaill ayns laue queig paart; lesh Tim Crookall goaill kiare jeu; Lawrie Hooper ayns three jeu; as David Ashford ayns daa jeu; choud's ta'n Fer-lhee Alex Allinson, Clare Barber, Daphne Caine, Clare Christian, yn Dr Michelle Haywood, Tim Johnston as Jane Poole-Wilson goaill fer y pheesh ec y traa t'ayn, as va Kate Lord-Brennan, Julie Edge, Chris Thomas as Rob Callister nyn shirveishee keayrt dy row.
Jeh'n troor dy hirveishee noa-phointit, va David Ashford reiht hoshiaght myr Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie 'sy vlein 2016, as t'eh er jeet stiagh ayns Coonceil ny Shirveishee reesht myr Shirveishagh Oik Coonceil ny Shirveishee. Roish nish v'eh pointit dy ve'n Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay ayns lught-reill Howard Quayle, as neayr's shen haink eh dy ve'n Shirveishagh Tashtee, agh ren eh irree ass yn oik shen 2022 er coontey eiyrtys y ving faillee bentyn da'n Fer-lhee Rosalind Ranson ve currit ass yn oik eck myr stiureyder lhee dy neu-chairagh choud's va Mnr Ashford yn Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay.
Va Mnr Ashford gobbal dy row eh cochianglt ayns aght erbee lesh yn reaghys bentyn da'n Fer-lhee Ranson, agh v'eh jeeaghyn dy row eh faase ny dooney ny sooillyn echey da ny va goll er, as ren olteynyn elley Tinvaal coyrlaghey da dy irree ass myr shirveishagh, ga nagh row eh yn Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay liorish y traa shen, agh yn Shirveishagh Tashtee.
Ta ourys ec shiartanse dy leih, vel Mnr Ashford cooie dy heet back myr shirveishagh, lesh yn shennaghys shoh y ve ayn. Agh ta Mnr Ashford gra foddee dy vel yn traa er jeet dy gheddyn rey rish shiartanse dy far-skeealyn theayagh. T'eh gra nagh row eh cochianglt rish y ving faillee Ranson 'syn aght shen: dy row symnit da'n ving faillee Ranson myr feanishagh; nagh row veg currit da'n lieh echey bentyn da'n ymmyrkey persoonagh echey. T'eh gra, ayns rieughid dy row tuarastyl Richard Wright dy jarroo er ronsaghey yn aght va'n chooish Ranson er ny chur-rish, as ny va jeant echey neesht myr shirveishagh, as dy nee tuarastyl Richard Wright feer, eer chleeir mychione yn nhee dy ren eh aghtey dy cooie myr shirveishagh ec dy chooilley hraa bentyn da cooish yn Fer-lhee Ranson. T'eh gra dy ren yn aa-scrutaght liorish Richard Wright, my vees sleih geearree goll dy lhaih eh, jeeaghyn stiagh ayns ooilley jeh shen, as ayns rieughid haink eh back lesh briwnys feer shickyr.
Ta Mnr Ashford gra dy bee dy kinjagh caghlaaghyn freggyrt veih'n theay, as 'naght cheddin dy vel eh er n'gheddyn thooilley dy leih ayns rieughid goltaghey back eh. T'eh gra mychione y phaart ayns Oik Coonceil ny Shirveishee, dy ren shiartanse dy chummaltee y rheynn reihyssagh cur sthap er 'sy straid as ayns Tesco as ayns buill elley, myr shoh dy bee dy kinjagh caghlaaghyn freggyrt ayn tra ta politickeyr erbee goaill ersyn paart.
Va'n feysht currit da Mnr Ashford, lesh cheet back myr shoh, nagh vel eh jeeaghyn da shiartanse dy leih dy vel gennid dy freggyrtys ayn, agh er-lesh Mnr Ashford nagh vel gennid dy freggyrtys ayn, as dy row yn oyr ren eshyn irree ass cour freggyrtys, er yn oyr dy row eh shirveishagh y rheynn ec y traa ren reddyn taghyrt. T'eh gra nagh row eh cochianglt roo, rish fer erbee jeh ny reddyn neu-vondeishagh ren taghyrt, as nagh ren eer y ving faillee ayns rieughid cur roish faaue er chor erbee dy row eh cochianglt rish fer erbee jeh ny neu-vondeishyn. T'eh gra dy row yn oyr ren eh dy jarroo irree ass myr Shirveishagh Tashtee ec y traa v'ayn, va shen dy jeeragh er yn oyr dy row eh credjal 'sy shenn red shen jeh freggyrtys politickagh. Er-lesh dy mennick ayns ny laghyn t'er n'gholl shaghey nagh vel freggyrtys politickagh er ve ayn son reddyn, as dy row eshyn kiarit dy beagh y lheid ayn as dy vel shen yn oyr ren eh dy jarroo faagail.
Ta Mnr Ashford gra dy vel eh smooinaghtyn dy vel freggyrtys politickagh scanshoil, agh dy vel feme er jannoo briwnys er dagh stayd rere ny nheeghyn, as un red dy jinnagh eh gra, dy vel eh son y pholitickeyr er-lheh dy yannoo briwnys er. T'eh gra, myr sampleyr, bentyn da cooish yn Fer-lhee Ranson, dy ren eshyn reaghey dy row scanshoil eh, as dy row eh geearree cummal yn rheynn freggyrtagh, ny yeih nagh row eh cochianglt rish fer erbee jeh ny neu-vondeishyn, dy row eh gennaghtyn dy by chooie eh dy row paart dy freggyrtys politickagh ayn, agh nagh vel eshyn jannoo briwnys jeh peiagh erbee, as dy vel eh er-son dagh fer er-lheh dy yannoo yn reaghys shen, cha nee son sleih elley dy ve cur orroo y briwnys oc hene.
Ta Mnr Ashford er jeet dy ve Shirveishagh Oik Coonceil ny Shirveishee, agh v'eh yn shirveishagh slaynt as kiarail y theay ec traa cooish y Fer-lhee Rosalind Ranson, agh v'eh er jeet dy ve'n shirveishagh tashtee liorish y traa ren eh irree ass.
Neayr's yn traa ren eh faagail Coonceil ny Shirveishee, ta Mnr Ashford er chur feyshtyn geyre er shiartanse dy hirveishee, as t'eh er chremmey strateish y reiltys er keesh, as t'eh er n'ghra dy vel eh boirit mychione tashtaghyn freillt cheet dy ve follym. Agh va Mnr Ashford er ny phointeil myr Caairlagh y Voayrd er Thieys as y Cho-voodeeys, as tra va treealtys currit roish er y gherrid, va shirrey er olteynyn ceau teiy nagh row barrant oc ayns Mnr Cannan syn oik echey myr Ard Shirveishagh, cha row Mnr Ashford coardail rish shen.
Kiart lurg da Mnr Cannan soilshaghey magh yn oyr nagh jinnagh eh pointeil peiagh erbee dy ve'n Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay as foddee dy jinnagh eshyn tannaghtyn 'sy phaart shen myr shirveishagh interim rish choud as shey mee, ren eh pointeil Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Yiass, Claire Christian, da'n oik.
Ny yeih shen as ooilley, va foast yn raaue shoh currit liorish ayns soie yn Chiare as Feed Jemayrt shoh chaie.
Ec y traa shen, va Mnr Cannan foast yn Shirveishagh shallidagh Slaynt as Kiarail y Theay, as va shen yn raaue v'echey ayns soie yn Chiare as Feed. Agh neayr's shen ta Claire Christian er ve pointit myr Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay.
Va Bnr Christian reiht hoshiaght ayns fo-reihys 'sy vlein 2020. T'ee er chremmey yn lught-reill Cannan roish nish, as dy jarroo ren eh ceau teiy ayns foayr jeh'n treealtys nagh row barrant eck ayns Mnr Cannan myr yn Ard Shirveishagh mee er dy henney.
Cha row agh shey oltey ayns foayr jeh'n treealtys shen. She Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Tim Glover, ren cur roish y treealtys shen, myr shoh ren eshyn ceau teiy ayns foayr jeh. Chammah's shen ren daa pholitickeyr ren irree ass yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay ayns foayr jeh neesht – v'adsyn Oltey yn Chiare as Feed son Rhumsaa, Lawrie Hooper, ren irree ass myr Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, as Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hiar, Joney Faragher, ren irree ass myr oltey politickagh yn Rheynn.
Yn troor dy olteynyn elley ren votal ayns foayr jeh treealtys Mnr Glover, t'ad er jeet ry cheilley er y gherrid myr conastey dy noidys, ta sorch dy noidys neu-oikoil, as t'ad:
• yn eear hirveishagh ynsee, spoyrt as cultoor, Julie Edge (Connaghyn);
• Chris Thomas (Doolish Veanagh), va pointit liorish Mnr Cannan dy ve Caairlagh y Voayrd er Thieys as y Cho-voodeeys roish my ren eh irree ass, va'n shirveishagh bun-troggalys rish tammylt beg, roish my row y bayr currit da liorish Mnr Cannan;
• as Bnr Christian.
Haink yn troor jeu cooidjagh 'sy chonastey dy noidys dy obbraghey ry cheilley er polaseeyn dy gholl raad elley, as son y chooid smoo va shen er-coontey feyshtyn mychione leeideilys Mnr Cannan. Ta Bnr Christian er chremmey mooadys y reiltys as polaseeyn er thieys, gra nagh row yn reiltys toiggal ny va sleih cadjin smooinaghtyn. Ren ee ceau teiy noi'n chlaare argidoil mleeaney, as t'ee shirrey smoo baghtalys mychione yn aght ta'n Reiltys gobbraghey, as haink shen lurg ronsaghey 'syn aght va'n bayr currit da Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Rob Callister, tra v'eshyn yn shirveishagh slaynt as kiarail y theay. T'ee er n'ghra dy vel feme er y Reiltys ve oney lesh y theay bentyn da barney argidoil eddyr y chlaare argidoil as deanyn Plan yn Ellan.
Va Bnr Christian ny mast'oc va shirrey dy geyre Bing Reiht dy ve currit er bun dy yeeaghyn er yn aght ren yn reiltys goaill ayns laue y chooish bentyn da'n Fer-lhee Rosalind Ranson. T'ee er ve oltey politickagh ayns kuse dy rheynnyn neayr's v'ee reiht, agh ga dy row ee oltey politickagh yn rheynn ynsee, spoyrt as cultoor ny sodjey na paart erbee elley, ren ee irree ass y paart shen Toshiaght Arree mleeaney, as imnea eck mychione polaseeyn er y raad dy gholl as er reaghyssyn er cur argid son cooishyn liorish sleih cheumooie jeh'n rheynn. Dinsh ee da Radio Vannin ec y traa shen dy ren ee irree ass roish my row ee seiyt magh ass, lurg da Mnr Cannan shirrey er Bnr Edge dy irree ass myr shirveishagh.
Nish ta Bnr Christian er ve pointit dy ve'n shirveishagh slaynt as kiarail y theay, agh roish nish v'ee cremmey dy mooar giarraghyn da Shirveish Egin Fir-lhee Vannin. Agh ec y traa cheddin, v'ee gra, lesh Kiarail Vannin cheet er giarraghyn ayns shirveishyn 'sy strane toshee veagh jannoo er surransee myr aghtyn dy spaarail argid, dy row eh jeeaghyn dy row Kiarail Vannin cummal gunn gys kione y reiltys dy vaggyrt er.
Va'n Dr Michelle Haywood reiht hoshiaght 2021 myr Oltey yn Chiare as Feed son Rushen. T'ee er jeet dy ve yn Shirveishagh Bun-troggalys, agh t'ee er chremmey dy mooar yn rheynn shen, nagh row eh goaill ayns laue obbyr er ny raaidyn mooarey ayns Purt le Moirrey, as dy haishbyney magh y plaiynt eck ren ee cuirr lussyn ny guiyee as cyclamen ayns tuill, as v'ee gra dy jinnagh ee soie biljyn ny Nollick ayndaue mleeaney mannagh row veg jeant. V'ee gra dy row ee skee jeh'n rheynn shaghney goaill ayns laue shalee dy aa-hroggal paart jeh ny raaidyn mooarey 'sy valley beg cheerey.
Va'n Dr Haywood gaccan dy mooar neesht mychione reaghys y Rheynn Bun-troggalys dy scryssey magh coorse 28 ny barrooseyn veih Purt Chiarn gys y Cheyllys, as dooyrt ee nagh row eh ry hoaiaghey jeh, argane y rheynn nagh row argid dy liooar goll er cosney veih'n choorse.
Va'n Dr Haywood ayns foayr jeh treealtyssyn currit roish liorish Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hiar, Joney Faragher, shirrey er olteynyn dy phohlldal plannyn son stashoon barroose cummyssagh noa ayns Dollish, as cur eam er yn Rheynn Bun-troggalys dy hayrn plan as myn-phoyntyn ayn as dy chur eh roish Tinvaal Mee ny Nollick mleeaney. Haink eh lesh yn Dr Haywood lhiassaghey treealtys Bnr Faragher dy ghra dy baghtal nagh lhisagh y skeim ve ny lhie er kione ve currit er plannyn liorish colughtyn preevaadjagh dy aa-hroggal 'syn ynnyd Straid y Chiarn
Tra ren Colught Paggad Bree Ellan Vannin cur fogrey da olteynyn y heshaght cheirdey Nautilus kiare laghyn roish y Nollick nurree gra dy beagh ad currit ass ny startaghyn oc mannagh row ad coardail rish cur nyn enmyn fo conaantyn noa nagh row ad coardail rish, dooyrt yn Dr Haywood dy row shen ymmyrkey feohdagh liorish y Cholught, as she'n reiltys hene ta shellooder y cholught..
Marish ny cumraagyn echey, ny kiare Oltey yn Chiare as Feed 'sy jiass, Loareyder yn Chiare as Feed, Juan Watterson ayns Rushen, as Tim Glover as Jason Moorhouse ayns Carbory, Balleychashtal as Malew, ren yn Dr Haywood baggyrt nagh jinnagh ee votal ayns foayr jeh'n chlaare argidoil mleeaney mannagh row shickyrys oc mychione stayd loghan snaue y jiass 'sy traa ry heet.
Cha row yn Dr Haywood coontey monney jeh noadyr tra ren yn reiltys fograghey magh shiartanse dy pholaseeyn ayns co-haglym theayagh, shaghey fograghey magh ad da Tinvaal hoshiaght.
Ta'n Dr Haywood gra dy row son jarroo ouryssyn eck mychione goaill urree y currym, agh t'ee gra dy lhisagh sleih dy kinjagh cur doolane fouesyn hene, dy ren ee sur-smooinaghtyn er rish tammylt, agh dy vel eh mie er-e-son dy lhiassaghey ee hene myr politickeyr as dy ghoaill urree currym smoo, as dy vel ee treishteil dy vod ee cur-lesh red ennagh stiagh 'sy rheynn bentyn da cheu y heanse as coyrle.
Bentyn da ny tosheeaghtyn eck, ta'n Dr Haywood gra, son shickyrys veih cheu y rheynn reihyssagh, er-lhee dy row ve ny roortagh ass-lieh stayd boght ny raaidey mooar as geearree cur er reddyn goll ayns shen. T'ee gra dy vel eh goit ec y traa t'ayn er-coontey orch terr gheayil fo'n raad, as ayns rieughid ny vees feme er jannoo, shen gobbraghey rish yn rheynn chymmyltaght, bee as eirinys dy gheddyn magh ny vees ry yannoo lesh orch terr gheayil, as dy vel shen ayns rieughid fosley yn glass er mysh 15 shalee jeh caghlaaghyn sorch mygeayrt yn Ellan. T'ee gra, myr shoh, dy vel ee gobbraghey er shen as dy vel ee er cummal coloayrtyssyn rish yn shirveishagh chymmyltaght, bee as eirinys as dy vel ad jeeaghyn rhymboo dy heet ry cheilley as cur eab er feaysley y cront shen.
Ta'n Dr Haywood gra dy vel yn rheynn jannoo towshan jeh ooilley ny raaidyn as eisht dy vel duillag oc as matrix urree jeh quoid cheayrt veagh ymmyd jeant jeu, cre'n towse dy hraaght vees goll orroo, cre'n sorch dy hraaght vees goll sheese ny raaidyn shen, as eisht dy vel ad jannoo ymmyd jeh shen dy yannoo tosheeaghtyn, as myr shoh dy vel ad gobbraghey nyn drooid cur-rish tosheeaghtyn, as nagh vod ad fordrail dy chur-rish dy chooilley red dy bollagh. T'ee gra, ayns shiartanse dy chooishyn, ayns ny raaidyn sloo cummalagh, ga nagh vel eaghtyr yn raad jeh lheid yn ard-vieys as by vie lhieu, as dy vel eh beggan brisht, ayns rieughid dy vel shen ymmydoil dy chiunaghey traaght choud's t'ou goll trooid y voayl shen.
Ta'n Dr Haywood gra dy vel cooishyn er ve ayn as t'ad er charraghey raaidyn as doaltattym ta dy chooilley pheiagh gaccan mychione y vieauid ta dy chooilley pheiagh gimman sheese y raad, as t'eh cheet fy yerrey dy vel ad goll back as cur stiagh ayn drommanyn bieauid. T'ee gra, ny keayrtyn Fer-lhee dy vel raaidyn ayn, as lhisagh da sleih goll roo ec bieauid injil er yn oyr dy vel shen stayd ny raaidey wheesh as veg elley. T'ee gra dy ren kishtey stiagh y phost-l eck lhieeney dy tappee veih moghrey jea tra va'n fogrey jeant, myr shoh t'ee gra da dy chooilley pheiagh t'er chur post-l jee ayns ny 24 oor shoh chaie dy jean ee cur freggyrt daue fy yerrey as dy vel ee gobbraghey trooid y rolley as dy vel ee gobbraghey lesh cooney yn rheynn dy chur eab er jannoo red ennagh dy reirey shen.
Agh ta Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, cremmey yn Rheynn Bun-troggalys son failleil dy chur eaghtyr noa er y raad ayns paart jeh steat baghee, gra dy row eh ny chaa caillt. Ta obbyr mooar goll er jannoo dy chur ass-y-noa bun-shirveishyn ayns Pairk Ballacriy ayns Colby, agh ayns soie yn Chiare as Feed Jemayrt shoh chaie va feysht ec Mnr Moorhouse mychione yn oyr nagh row eaghtyr noa currit agh er paart jeh'n raaidey. Dinsh yn Dr Haywood da dy jinnagh eh costal £170,000 dy chooilleeney ooilley yn obbyr son eaghtyr noa as nagh vel yn argid ry gheddyn son shen.
Bentyn da'n choarys matrix cheayll shin yn Dr Haywood cheet er, ta Oltey yn Chiare as Feed son Rhumsaa, Lawrie Hooper, gra dy vel eh boirit mychione shen. T'eh gra, myr fogrey, dy vel eh jannoo seose oyr son imnea dy liooar, er yn oyr, traa ennagh, dy jean ny raaidjyn er steatyn baghee goll ny smessey, as mannagh vel ad goll er cummal seose, dy bee'n costys son jannoo ad dy bollagh ass-y-noa foddey erskyn ny veagh ceaut er cummal seose ad. T'eh gra dy vel eh yn shenn feysht t'er ve ayn rish eashyn, mannagh vel oo cummal seose, eisht dy vel eh ort ceau foddey ny smoo argid as y chlaare vun-argidoil dy aa-hroggal ad.
---oooOooo---
Ren shin jeeaghyn er olteynyn Coonceil ny Shirveishee nish ayns Traa dy Liooar yn cheayrt s'jerree, agh jeeaghyn orroo reesht, ayns lught-reill Alfred Cannan, ta'n Ard Shirveishagh, marish David Ashford t'er jeet dy ve shirveishagh Oik Coonceil ny Shirveishee, Claire Christian as ish yn shirveishagh slaynt as kiarail y theay nish, as yn Dr Michelle Haywood ta'n shirveishagh bun-troggalys noa, ta queig shirveishagh er hannaghtyn ayns ny oikyn oc –
• yn Fer-lhee Alex Allinson ta'n Shirveishagh Tashtee;
• yn Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor, Daphne Caine;
• Tim Johnston, ta foast yn Shirveishagh Gastid Dellal;
• Clare Barber, as ish yn Shirveishagh Chymmyltaght, Bee as Eirinys; as
• Jane Poole-Wilson, ta'n Shirveishagh Cooishyn Sthie.
Chammah's yn Ard Shirveishagh as ny hoght shirveishagh shen, ta Tim Crookall tannaghtyn myr oltey yn Choonceil myr shirveishagh gyn portfolio.
Lesh ooilley ny caghlaaghyn t'er ve ayn, as Julie Edge, Chris Thomas as Rob Callister t'er ve nyn olteynyn myr shirveishee rish paart dy hraa neesht, shen dy ghra nagh vel agh nuy Oltey yn Chiare as Feed nagh row rieau nyn shirveishee. T'adsyn :
• Ann Corlett, Doolish Veanagh;
• Joney Faragher, Doolish Hiar;
• Tim Glover, Carbory, Balleychashtal as Malew;
• Sarah Maltby, Doolish Yiass;
• Jason Moorhouse, Carbory, Balleychashtal as Malew;
• Stu Peters, Middle;
• Andrew Smith, Garff;
• John Wannenburgh, Doolish Hwoaie; as
• Juan Watterson, Rushen.
Cha nel Jason Moorhouse eer oltey politickagh jeh rheynn erbee. Agh ta Stu Peters Caairlagh Oik Postagh Ellan Vannin; ta John Wannenburgh Caairlagh yn Oik Dellal Cairagh; as ta Juan Watterson Loayreyder yn Chiare as Feed.
---oooOooo---
Lesh yn Dr Haywood cheet dy ve'n Shirveishagh Bun-troggalys, ta Stu Peters er nirree ass myr oltey politickagh yn rheynn. V'eh pointit da'n phaart shen 'sy vlein 2022, agh t'eh gra dy vel feme er yn shirveishagh noa reih y fwirran er-e-son hene.
Ayns coloayrtys ayns ny meanyn sheshoil shiaghtin er dy henney, ren Mnr Peters screeu dy vel eh ro henn as ro skee dy ve gobbraghey rish 12 oor as ny smoo 'sy laa, as nagh vel y ablid echey dy chooinaghtyn dy chur freggyrt da feyshtyn elley as myn-phoyntyn ayndaue, nagh vel eh gobbraghey dy mie lesh sleih elley as dy vel eh gobbraghey 'syn aght share myr autocrat, shaghey bureaucrat. T'eh gra nagh jinnagh eh sur-smooinaghtyn er ve currit ayns oik syrjey mannagh row eh dictator foayroil son y vea echey. T'eh gra dy dinsh eh da Alfred Cannan tra haghyr eh dy row eh loayrt rish mysh blein er dy henney nagh row mian erbee echey dy ve oltey Coonceil ny Shirveishee.
'Sy phost echey va Mnr Peters gra dy ren eh irree ass yn Rheynn Bun-troggalys yn laa shen dy vod yn Dr Haywood (as t'eh gra dy vel eh coontey mooar j'ee dy vel ee goaill yn oik) cur stiagh yn reih eck dy oltey politickagh stiagh ayn. T'eh gra dy vel shoh er spaarail eh veih ve kionefenish shiaght chaglym 'sy chiaghtin shoh chaie ynrican, as dy vel eh cur dwoaie da chaglymyn. Ta mee shickyr nagh vel eh cur dwoaie da cosney yn faill jeh £75,907 per annum, as t'eh cosney 5% elley son ve Caairlagh Oik Postagh Ellan Vannin.
Agh bentyn da'n Rheynn Bun-troggalys, ta Mnr Peters gra dy vel eh smooinaghtyn dy by chosoylagh eh dy vel barelyn politickagh neu-chasley dy liooar ec yn shirveishagh noa as echeysyn, as bunnys gyn caa dy haghney eh, cheet dy ve streeuagh. T'eh gra dy vel eh smooinaghtyn neesht dy lhisagh cair ve ec yn shirveishagh noa chelleeragh dy chur er bun y fwirran eck hene dy leih, myr shoh dy daink eh da myr ve yn red onnoroil dy yannoo, dy irree ass yn Rheynn Bun-troggalys.
Ta Mnr Peters gra dy vel eh cur dwoaie da chaglymyn, dy row eh rieau cur dwoaie da chaglymyn, as nagh vel ad cheet dy ve agh buill son loayrt gyn scuirr, as dy vel eshyn sorch lheiltagh dy pheiagh as s'mie leshyn cooilleeney reddyn shaghey loayrt mychione cooilleeney reddyn. Ta John Moss gra nagh vel shen yn aght ta dellal goll er jannoo, as ta Mnr Peters coardail, agh dy by hreih lesh dy vel, as dy vel eh er sleih goll trooid yn oardagh shen, agh nagh vel shen dy ghra dy vel eh ort's goaill soylley jeh. Bentyn da feysht liorish John Moss, vel eh smooinaghtyn dy bare lesh nish irree ass myr Oltey yn Chiare as Feed, t'eh gra nagh lhig dooin jarrood dy vel obbyr Oltey yn Chiare as Feed dy ve chaghter ass-lieh cummaltee yn rheynn reihyssagh echey son y chooid smoo, as dy vel obbyr y reiltys cheet erksyn shen.
Ayns post ayns X, ta Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Rob Callister, moylley ny ta Mnr Peters dy ghra, as t'eh screeu dy vel eh barel cho baghtal as oney er y stayd, as fakin ny caghlaaghyn 'sy rheynn, nagh jinnagh eshyn tannaghtyn ayns shen noadyr. Ayns paart v'eh lurg plaiyntyn liorish yn Dr Haywood mychione yn ymmyrkey echey tra ve'n shirveishagh slaynt as kiarail y theay dy row y bayr currit da, as ga dy vel eh rieau er n'ghra dy row eh ymmyrkey dy kiart, ren ronsaght 'syn ymmyrkey echey coardail nagh ren eh.
Ayns freggyrt da Radio Vannin mychione Mnr Peters irree ass, ta'n Dr Haywood gra dy vel ee cur treihys urree dy vel Mnr Peters er reaghey dy irree ass yn oik echey 'sy Rheynn Bun-troggalys, as dy beagh ee er choontey feeu ny veagh eh cur stiagh ayn dy yannoo shickyr dy vel paart dy lhiantys ayns cooishyn choud's t'ee cheet dy ve oayllagh rish y phaart noa eck.
Ta'n Dr Haywood gra dy vel ee bwooishal mie da lesh yn jeelane foddey ny s'follymey nish nagh vel eh kionefenish whilleen chaglym. T'ee gra, atreih, dy vel shen paart mooar jeh'n job as paart ard-scanshoil jeh lhiassaghey gurneil mie bentyn da jannoo reaghyssyn.
T'ee gra dy vel raa Mnr Callister nagh jinnagh eshyn er ve tannaghtyn ayn noadyr gyn oyr. T'ee gra, lesh yn shennaghys eddyr oc, dy vod Mnr Callister goaill fea as shickyrys echey nagh jean ee briaght jeh dy ve oltey yn rheynn eck.
---oooOooo---
She Stu Peters ta Caairlagh Oik Postagh Ellan Vannin, as v'eh cur feanish roish y Ving Aa-scrutee er Polasee Tarmaynagh.
Er-lesh Mnr Peters dy vel eh cairagh dy ghra dy vel yn Oik Postagh goll trooid caghlaaghyn mooarey, as myr shoh dy vel bunnys dy chooilley red cur doolane fo choud's dy vel ad cur er y dellal caghlaa ersooyl veih ve yn un shirveish 'sy vargey son screeunyn dy ve son y chooid smoo ny shirveish son myn-jeigyn. T'eh gra dy vel shoh oardagh t'er ve fo raad rish kuse dy vleeantyn, agh dy vel doilleeidyn echey as dy vel doolaneyn rish.
Ta Mnr Peters cheet neesht er y nhee dy vel y moggyl myn-chreck oc ayns gaue ayns ymmodee aghtyn, er coontey geddyn rey rish eeckyssyn pension trooid Kaart Aym, as neesht dy vel yn Rheynn Bun-troggalys loayrt mychione geddyn rey rish cur kied charbid voue, myr shoh dy vel adsyn gloutyn mooarey jeh'n argid cheet stiagh oc ec y traa t'ayn, as ta reirey ny caghlaaghyn shen cur doolane fo'n sheckterys.
Ren Oltey y Ving, Jason Moorhouse, briaght jeh Mnr Peters, cre vees jannoo seose yn speeideilys smoo son yn Oik Postagh mleeaney, as ta Mnr Peters gra dy row shen cosney vondeish.
Bentyn da'n choarys Kaart Aym, liorish ta shiartanse dy leih geddyn pensionyn as cooney cadjin argidoil elley trooid yn Oik Postagh, ren yn Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Alex Allinson, fograghey magh dy beagh kione currit er y choarys shen ec jerrey ny bleeaney 2025, as bee feme er cur yn argid stiagh ayns coontys banc ny coontys er-linney. Ta'n Tashtey gra dy jean shoh spaarail £500,000 'sy vlein, agh ta Mnr Moorhouse smooinaghtyn dy jean yn Oik Postagh coayl 'syn aght smoo liorish shoh, as er-lesh dy lhisagh yn Oik Postagh er n'yannoo tooilley 'sy chooish.
Agh ta Ard Sheckter Oik Postagh Ellan Vannin, Simon Kneen, gra dy vel shoh jannoo seose caa dy yannoo reddyn ayns aght elley. T'eh gra dy vel strateish ec yn Oik Postagh dy chur er y voggyl caghlaa gys shirveishyn postagh ynrican, vees yn aght ta reddyn goll, myr, abbyr, ta reddyn goll dy ve bun-earrooagh taghyrt, as dy vel fys oc nagh vod ad shassoo noi yn tidey dy chaghlaa, as myr shoh t'eh briaght ny vees shen meanal son yn Oik Postagh. T'eh gra, myr shoh, dy vel plannyn oc as dy vel ad credjal dy jig shirveishyn postagh ynrican dy ve ny s'cooie as aashagh dy gheddyn entreilys daue.
---oooOooo---
Ayns soie Tinvaal Mee Houney, tra va Tim Crookall foast yn shirveishagh bun-troggalys, v'eh gra dy vel yn rheynn freayll rish goll trooid barelyn t'er jeet stiagh mychione reaghys dy yannoo ny s'girrey yn traa ta fir aegey troailt er ny barroosyn. Agh ta Oltey yn Choonceil Slattyssagh, Kerry Sharpe, gra dy vel doilleeid nish son paitchyn ta goaill ayrn ayns cooishyn cheumooie jeh'n churiculum, gollrish clubbyn spoyrt as brastylyn kiaullee. V'ee briaght jeh er chor erbee nagh row eh coardail dy vel paitchyn as keeayll chionnit oc jeh'n traa fo ghlass son y chooid smoo dy sheshoil neu-appee son yn eash oc, as dy vel feme ain jannoo dy chooilley red oddys mayd dy gheddyn rey rish bac erbee orroo goaill ayrn ayns immeeaghtyn sheshoil lurg scoill, as dy vel shoh aght dy vaih as vondeish dy heet magh ass ayns ny bleeantyn s'anmee.
---oooOooo---
Ta'n Shirveishagh Cooishyn Sthie, Jane Poole-Wilson, gra dy nee scanshoil eh dy vel yn reiltys cooney lesh sleih dy hoiggal ny jeeillyn jeant liorish jannoo ymmyd jeh druggaghyn, as magh ass shen dy yannoo reih rere yn toiggalys shen. Ren olteynyn Tinvaal 'sy soie Mee Houney oc coardail rish tuarastyl er jeeillyn veih druggaghyn. Ta'n docamad cur eam son jeeraghey ny smoo er slaynt y theay, shaghey er cairys kimmeeagh, as t'eh cheet er yn aght foddee shiartanse dy ghruggaghyn cheet fo reillyn ayns aght cosoyley roosyn er jough meshtallagh as thombagey 'sy traa ry heet.
Ta Bnr Poole-Wilson gra dy nee lane-femoil eh dy ynsaghey y theay. T'ee gra dy vel ee smooinaghtyn dy vel eh cooney lesh yn cheshaght ain dy hoiggal ny share cre ta ny caghlaaghyn jeeill as cre ta ny caghlaaghyn red fod mayd jannoo dy chooney lesh sleih toiggal ny jeeillyn as jannoo reihyn rere fys.
---oooOooo---
Ayns soie yn Chiare as Feed Jemayrt shoh chaie, dooyrt Bnr Poole-Wilson dy row plannyn dy hareaghey bun-troggalys ny shirveishyn egin goll er nyn doshiaght, ga dy vel imneaghyn ayn nagh vel yn obbyr rere y skedjal echey. T'ee gra, ny va paart jeh'n skeim, va shen gientyn cooish dellal dy chur roish bentyn da kionnaghey ny studeyryn son ny seyraadyn shoh, as dy vel coip eck jeh'n vershoon noa jeh Plan yn Ellan son Mean Souree gys Mean Fouyir 2024, as ayns rieughid dy row y chooish dellal coardit cheusthie jeh claare argidoil y rheynn liorish Mean Fouyir, va'n clagh meeiley oc, myr dy beagh eh, dy chur er yn obbyr shoh freayll rish goll er e hoshiaght. T'ee gra dy vel y nah cheim dy chur shen gys y Ving son Couyryn Strateishagh as cour Baih Bun-argidoil dy chur er e hoshiaght as dy gheddyn argid.
---oooOooo---
Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Chris Thomas, gra dy vel ourys echey vel obbraghyn liorish y cholught bree Crogga coardail rish cooishyn Vannin. Ta kied ec Crogga er ve sheeynt magh ymmodee keayrtyn choud's t'eh shirrey coardail rish tarrarey chibbyr phrowalagh foddey roish my vel baght three-towshanagh jeant echey. Ta Mnr Thomas cur gys lieh y cholught dy vel eh cur eab er cosney rour vondeish ass yn Ellan liorish cur er shaghryn chammah's y theay as politickeyryn. T'eh gra dy vel ourys ayn neesht mychione cre cho kiart ta fograghyn y cholught da'n Lught-reill er Caghlaa 'sy Vooir Hwoaie.
Ta Mnr Thomas gra dy vel eh smooinaghtyn dy row Crogga coyrlaghey theay Ellan Vannin trooid ny meanyn as dy vel ad er choyrlaghey da olteynyn Tinvaal dy vel eh cooneydagh dooin dy vel oc nish yn shellooderys jeh paart jeh kied hoal, agh dy vel eshyn credjal nagh vel shen cooneydagh ayns rieughid, as dy vel shen dy bunnidagh goaill magher elley sloo-lhiassit as er-e-hon nagh vel baght seismagh ayn, as er-e-hon nagh vel ad jannoo baght seismagh, as dy bunnidagh dy vel ad ynrican er n'yannoo dooble yn towse dy argid ta feme orroo troggal, ny yeih nagh row monney speeideilys oc choud's nish ayns troggal argid.
Ta Mnr Thomas gra dy jinnagh eshyn cur roish yn argane nagh vel eh bentyn da'n chooish as nagh lhisagh shin cur geill da, as feme ain er sessal ny cooishyn ain hene er-nyn-son hene, er-son dy bunnidagh dy vel y gass ayns shen, as dy vel eh credjal dy lhisagh eh goll er ymmydey dy hirrey vondeish ass son cooishyn yn ashoon, as nagh vel shen dy ghra dy vel cooishyn yn ashoon yn un red as cooishyn Crogga.
Ta Mnr Thomas gra dy vel feme ain er jannoo briwnys er-nyn-son hene, vel shin geearree gymmydey eh dy hirrey vondeish ass ny couyryn ain, as nagh vel eh geearree y colught Crogga dy chur eab er shirrey vondeish assdooin liorish cur y theay as politickeyryn er-shaghryn dy cummyssagh. T'eh gra dy row eh geiyrt er ynnyd eggey ashoonagh Lught-reill Caghlaaee y Vooir Hwoaie, as er-lesh hannah dy vel Crogga er loayrt ro ard mychione ny t'er jeet lesh 'sy 'sy chied hoal, er yn oyr dy vel eh gra dy nee shellooder jeh, as dy vel kied echey dy obbraghey, y magher hoal.
Ta Mnr Thomas gra dy vel eh jeeaghyn veih'n ynnyd eggey dy vel shellooderys oc jeh paart jeh'n vagher, agh son shickyrys nagh vel ad yn obbreyder as kied oc ny eer yn reireyder jeh'n vagher shen hoal, myr shoh dasyn, nagh vel shen agh er chur da'n ourys echey nagh beagh ny share dooin eh goll er nyn doshiaght as feddyn aght elley dy hirrey vondeish ass ny couyryn ashoonagh dooghyssagh ain.
Ta Mnr Thomas gra dy vel yn reiltys er heeyney magh foast keayrt elley, son y trass cheayrt, dy vel Mnr Crookall nish er chur yn ennym echey fo three sheeyney-magh dy chur daue tooilley traa dy chur fys, myr shoh dy vel eh jeeaghyn nagh vel Crogga er chur ooilley yn fys ta'n reiltys ain feme choud's nish, as dy vel eh er vooadaghey ny t'er jeet lesh lesh Lught-reill Caghlaa y Vooir Hwoaie hoal as arrym er dy feer as vees feer arrymagh, veih ny v'eh kiart er jeet er 'syn argane echey, as nagh vel eh yn obbreyder as kied echey son y vagher shen hoal, noi shen myr dooyrt ad dy row.
Ta Mnr Thomas gra dy vel shoh y magher gass ashoonagh ain, dy vel feme ain er fir oayllee, fir oayllee fod mayd credjal, lesh y cheeayll chionnit chiart oc 'sy chagnoaylleeaght, lesh y towse kiart oc dy argid, lesh ny feallagh kiart cochianglt rish dy chooney lhien dy jarroo. T'eh gra, choud as t'eh ry hoaiaghey jeh ayns aghtyn eddyr-ashoonagh as ynnydoil bentyn da caghlaa emshyraght as yn agenda glass, dy hirrey vondeish ass ny couyryn shen, as dy vel eh rieau er n'ghra dy vel eh geearree jannoo shoh dy cooie as dy kiart.
---oooOooo---
Ayns Quaiyl ny Cadjinys ayns Westminster Jeheiney shoh chaie, ren olteynyn votal ayns foayr jeh billey oltey preevaadjagh currit roish ec oltey y Phartee Obbraghys, Kim Leadbeater er Geddyn Baase lesh Cooney. Va vote seyr ec olteynyn er y chooish as ren ad resooney magh eh rish queig oor roish my row 330 oltey ayns foayr jeh, lesh 275 noi echey, myr shoh hie eh er y hoshiaght lesh tromlagh dy 55 vote.
Jemayrt shoh chaie, ren Olteynyn y Choonceil Slattyssagh resooney magh billey preevaadjagh currit roish ec yn Fer-lhee Alex Allinson er yn un chooish.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra, ny ta Quaiyl ny Cadjinys er votal, liorish tromlagh mooar dy liooar, dy lhiggey lesh y nah lhaih jeh'n villey oc vees lhiggey lesh geddyn baase lesh cooney. T'eh gra, ayns kuse dy aghtyn, dy vel eh feer chosoyley rish y villey ain: dy vel shiartanse dy neu-chaslyssyn ayn, agh dy vel eh feer chosoyley rish, as dy row ny neu-chaslyssyn goll er loayrt mychione ayns yn Choonceil Slattyssagh – t'eh gra yn shiaghtin shoh, myr v'eh tra v'eh loayrt rish Radio Vannin, agh Jemayrt shoh chaie myr v'eh nish.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra, ny ta shoh meanal son Sostyn – as nagh vel eh cheet er Nalbin ny Nerin Hwoaie – ny t'eh meanal son Sostyn, shen dy bee oc nish keim aa-scrutee as t'ad cur er y hoshiaght y billey, foddee trooid lhiassaghyn neesht, as dy vel shoh cur adsyn dy feer jeeragh rish ny ta shin er ve jannoo ayns shoh. T'eh gra dy jagh shin trooid y Nah Lhaih as yn Cheim ny Ronnaghyn ny s'moghey 'sy vlein, as dy vel y billey ain nish lesh yn Choonceil Slattyssagh, as t'eh treishteil dy bee eh back ayns yn Chiare as Feed 'sy vlein shoh cheet son tooilley resooney magh.
Ta'n Fer-lhee Allinson sheiltyn dy vel eh soilshaghey magh cheet ry cheilley jeh barelyn mastey olteynyn ny ard-whaiylyn, chammah's ayns shoh as hoal, as ayns rieughid caghlaa ayns barel y theay gys geddyn baase lesh cooney. T'eh gra dy vel shoh ny cooish sheshoil feer scanshoil as dy vel feme er resooney magh ee dy kiart.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra, ayns rieughid, dy vel eshyn trass Oltey yn Chiare as Feed dy chur roish slattys er geddyn baase lesh cooney ayns feed blein, as dy vel yn un oardagh er haghyrt 'sy Reeriaght Unnaneysit. T'eh gra nagh vel eh dy jarroo er loayrt rish Kim Leadbeater ren cur roish billey oltey preevaadjagh ecksh hene ayns Westminster, agh dy vel ny neesht jeu rheynn eie cadjin, prinsabyl cadjin.
Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel yn eie ny prinsabyl cadjin shen dy lhisagh caa ve currit da fir aasit as ablid oc as ta chingys baasoil jannoo orroo as dy vel ad dy resoonagh jerkit dy gheddyn baase cheusthie jeh, 'sy clattys ain, 12 vee, dy hirrey baase lesh cooney, as dy lhisagh ny saaseyn coadee kiart ve ayn bentyn da shen, dy vel eh ry gheddyn 'syn Ellan son ny cummaltee ain, as son shickyrys dy vel ny criteria cummalagh ayns billey y Reeriaght Unnaneysit feer chosoyley rish.
Myr freggyrt da'n feysht, row eh er loayrt rish Kim Leadbeater, ta'n Fer-lhee Allinson gra, myr shoh, nagh vel eh er loayrt ree dy persoonagh, agh ny vees goll er jannoo er ny neesht jeu, shen cur eab er eiyrt er aigney y phobble ren reih ad, as son shickyrys cur shoh er e hoshiaght trooid yn daa ard whaiyl oc.
Va'n Coonceil Slattyssagh jeeaghyn er y villey oltey preevaadjagh er geddyn baase lesh cooney va currit roish ec yn Fer-lhee Alex Allinson, Jemayrt shoh chaie, as va billey oltey preevaadjagh jeh'n sorch cheddin roish Quaiyl ny Cadjinys ayns Westminster Jeheiney shoh chaie.