On Air Andy Wint Sensational Seventies | 1:00pm - 4:00pm

Traa dy Liooar 10oo Mee Houney 2025

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 10oo Mee Houney 2025

Jerrey Fouyir ren Olteynyn Tinvaal ceau teiy ayns foayr jeh yrjaghey yn aill sloo veih £12.25 'syn oor gys £13.45 'syn oor, as bree dy ve currit da'n chaghlaa shoh veih'n chied laa Mee Averil shoh çheet. Ta Sheshaght Lught Traghtee Ellan Vannin er loayrt noi shoh, gra, shaghey cur argid elley ayns poggaidyn sleih, dy bee colughtyn beggey reaghey dy yannoo ny sloo yn earroo dy leih ta gobbraghey daue ny jannoo ny s'girrey ooryn ny obbreeyn, er yn oyr nagh vod ad fordrail dy eeck tooilley 'syn aght shoh. Ta'n reiltys gra dy vel queig meeaghyn roish my vees bree currit da'n vishaghey, as myr shoh dy vel traa dy liooar son colughtyn dy phlannal rolaue son y chaghlaa.

Ren yn Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Alex Allinson, greinnaghey colughtyn as ta imnea oc mychione y chooish dy chur eam er yn Rheynn Gastid Dellal dy loayrt mychione ny reihyn oc. Jemayrt shoh chaie ayns Soie yn Chiare as Feed, ren Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, cur feysht er yn Shirveishagh son Gastid Dellal, Tim Johnston, mychione yn earroo dy eamyn t'er jeet stiagh veih colughtyn ayns ny shiaght laghyn eddyr soie Tinvaal Jerrey Fouyir as yn laa shen hene. 

Ta Mnr Johnston gra dy ren shey fir er-lheh ny colughtyn cur eam er dy persoonagh bentyn da'n aill sloo, as dy vel eh toiggal dy row kuse jeh ny çhaghteraghtyn shoh ny postyn-l currit da olteynyn Tinvaal elley, as ayns y traa cheddin, dy row eam currit er fir oik ayns yn Rheynn Gastid Dellal liorish queig colughtyn. 

Ta Mnr Moorhouse briaght jeh, vel towse dy cho-reggyrtys yinnagh eh jerkal rish lurg lheid yn ogrey cho scanshoil, as dooar eh earroo smoo roish yn resooney magh. Ta Mnr Johnston gra er-lesh dy nee poynt scanshoil eh dy ghra nagh vel shoh toshiaght y cho-reggyrtys dy loayrt mychione ec y cheim shoh myr ren eh. T'eh gra dy vel yn Rheynn er ve loayrt rish ny colughtyn ayns  caghlaaghyn kerroo, aa-scrutaghey aght yn oardagh son yn ooley, as dy row shen er ny hoilshaghey magh ayns Ronney 4 jeh'n tuarastyl va coardit ec Tinvaal Jerrey Souree. T'eh gra dy row shen goaill stiagh Olteynyn Tinvaal, dy row eh goaill stiagh Sheshaght yn Lught Traghtee as rheynnyn enmyssit liorish y chommishoon son yn aill sloo.

Ta Mnr Moorhouse gra dy vel yn oyr t'eh cur y feysht, shen cur eab er geddyn blass jeh'n varrant ec colughtyn ayns yn rheynn, as vel eh gennaghtyn dy vel earroo cho injil dy cholughtyn cur eam ersyn jannoo seose ayns rieughid oyr son imnea. Ta Mnr Johnston gra dy row y feysht ersyn mychione yn earroo dy cholughtyn t'er chur eam er liorish date er-lheh, as dy vel eh er chur freggyrt da'n eysht, as er-lesh dy ren eh cur fys ayns ansoor da'n eysht elley dy vel shoh red vees goll er, as dy vel yn rheynn loayrt dy kinjagh rish colughtyn as jantyssyn sheckteragh.

Ta Mnr Moorhouse briaght ren yn Shirveishagh as olteynyn politickagh ayns rieughid cummal çhaglym er-lheh mychione y vishaghey treealit 'syn aill sloo roish yn soie Mean y voayrd dy loayrt mychione mooadys rieugh y vishaghey as cooishyn cochianglt rish. Ta Mnr Johnston gra dy nee paart jeh'n oardagh eh roish my jagh ny reillyn dy jarroo er y recortys jeh cooishyn, dy gholl er loayrt mychione as dy ve coardit ec yn rheynn myr ayrn cadjin jeh ny oardeeyn, as ec y traa cheddin dy row yn rehynn cummal y coloayrtys shen, dy row note jeant jeh barel y Heshaght as ec fir elley 'syn ard shen.

---oooOooo---

Ta'n Shirveishagh Tashtee, yn Fer-lhee Alex Allinson, gra dy vel Keesh Tooilley Feeuid cosney stiagh, myr ta'n Tashtey gooley mleeaney, mysh £390 millioon, as dy vel shen geeck son yn Shirveish Claynt Ashoonagh ain, as myr shoh dy jinnagh giarraghyn erbee ayns kerroo er-lheh ennagh caghlaa dy mooar çheet stiagh y reiltys as yn ablid ain dy eeck son shirveishyn y strane toshee. T'eh gra dy vel eh scanshoil dy vel yn reiltys gobbraghey rish y jeadys oltaghey as bee, dy vel eh scanshoil dy vel eh y reiltys ayns rieughid toiggal ny preayssyn ta jannoo er, as ny caghlaaghyn neesht ayns oashyn persoonagh sleih bentyn da gyn goll magh cho mennick, as dy vel ad gobbraghey rish y cherroo oltaghey as bee er yn oyr dy nee ayrn scanshoil nyn darmaynys eh, agh dy vel eh feer scanshoil neesht dy vel cormid ry gheddyn ayns ny coontyssyn bentyn da argid Ellan Vannin, as jannoo shickyr dy vel shen er ny chosney ayns aght cairagh corrym kiart harrish y tarmaynys.

Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy row coloayrtyssyn ec y reiltys ny s'moghey 'sy vlein shoh bentyn da aa-ooley yn rheynn jeh Keesh Tooilley Feeuid er shinyn as y Reeriaght Unnaneysit, as dy vel coloayrtyssyn vees goll er roo bentyn da ny caghlaaghyn caghlaa t'er ve ain da'n Choardail er Çhymsaghey Keesh Tooilley Feeuid, as da ny caghlaaghyn aght ta aa-yeeillaghyn goll er eeck er-ash gys jeadys.  T'eh gra dy vel eh feer scanshoil neesht dy vel shin gobbraghey rish y Reeriaght Unnaneysit, er yn oyr dy vel moorane jeh ny doilleeidyn vees roish y jeadys oltaghey as bee ayns shoh, feer chosoyley roosyn hoal.

Ta'n Fer-lhee Allinson gra nagh vel ny rateyn dellal cheddin ard dy liooar ain, as ayns y chlaare argidoil nagh ren ad yrjaghey rateyn yn urryssaght ashoonagh son failleyderyn. T'eh gra dy vel bishaghyn ain 'syn aill sloo, agh dy vel adsyn shey meeaghyn woish nish, myr shoh dy vel y caa oc 'sy chlaare argidoil son y nah vlein dy yeeaghyn er yn aght foddee ad cur tooilley argid ayns poggaidyn sleih, dy vod ad shareaghey y pooar oc dy spaarail 'sy tarmaynys ynnydoil, agh neesht er yn aght foddee ad cur brod da ny colughtyn ynnydoil ain, as er lheh ayns ny ardjyn son oltaghey as bee, ayns rieughid dy chaghlaa ny cummaghyn oc dy yannoo ny colughtyn oc smoo ry chummal seose 'sy traa ry heet.

Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel palçhey seyrsnys ayns reill ain harrish keeshyn, harrish y chagliagh sinshley ain son yn urryssaght ashoonagh. T'eh gra dy vel coardail ain er rheynn Keesh Tooilley Feeuid, as dy ghiarrey Keesh Tooilley Feeuid liorish 5% myr ren ad ayns traa va Covid ayn, dy jinnagh shen costal mysh £25 millioon gys £30 millioon punt 'sy vlein, as dy vel shen bunnys y clane towse ta shin ceau er yn Rheynn Çhymmyltaght, Bee as Eirinys, dy vel shen bunnys y clane towse ta shin ceau er ny meoiryn shee ain, myr shoh dy jinnagh injillaghey erbee ayns keesh neu-yeeragh vees goll er çhymsaghey liorish y cherroo oltaghey as bee cur eiyrtys dy jeeragh er ny vees goll er cur ain bentyn da shirveishyn y strane toshee. 

Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel y reiltys currit da cur shirveishyn y strane toshee jeh'n lheid as shirveishyn slaynt, ynsee as shickyrys da pobble yn Ellan shoh. T'eh gra dy jean ad shen 'syn aght kiart vees possible son yn ashoon ellanagh ain, agh dy nee baghtal eh dy vel cochianglys lajer ain rish y Reeriaght Unnaneysit, as dy bee eshyn jeeaghyn roish dy yeeaghyn er shen vees Rachel Reeves jannoo ec jerrey y vee.

Ta'n Fer-lhee Allinson gra nagh bee coloayrtyssyn echey rish reiltys y Reeriaght Unnaneysit mychione jannoo ny sloo yn rate dy Cheesh Tooilley Feeuid vees goll er eeck liorish colughtyn y cherroo oltaghey as bee 'syn Ellan. Ec y traa t'ayn ta rate sloo dy Cheesh Tooilley Feeuid er aghtyn dy aa-noaghey thieyn ayndaue ta sleih cummal, as son cur aaght son laghyn seyrey neesht, agh son y chooid smoo she 20% ta'n rate cadjin dy Cheesh Tooilley Feeuid, vees yn red cheddin as 'sy Reeriaght Unnaneysit, rere coardailys eddyr yn daa lught-reill. Ta coontey giare er ve currit jeh'n rate shoh myr cur yn drogh er colughtyn 'syn Ellan, as er-lheh er fir veggey, as er-lheh tra vees bishaghey ry heet 'syn aill sloo. 

Agh ta'n Fer-lhee Allinson gra, dy yannoo caghlaa er ny rateyn vees goll er eeck ec colughtyn 'syn Ellan, dy beagh feme er coardail eddyr yn daa lught-reill. T'eh gra, lurg coardailys liorish yn daa lught-reill er yn aght dy ooley Keesh Varrey as y Cheesh Sthie ny smoghey 'sy vlein shoh, nagh vel plannyn echey dy chur toshiaght er coloayrtyssyn erbee elley mychione aghtyn dy yannoo ny sloo rateyn erbee elley. 

Ta'n Fer-lhee Allinson gra, rere y Choardail er Keesh Varrey as y Cheesht Sthie 1979 shegin da reiltys Ellan Vannin freayll ny leighyn echey er Keesh Tooilley Feeuid as ny rateyn echey jeh Keesh Tooilley Feeuid freggyrtagh daueysn ec y Reeriaght Unnaneysit. T'eh gra dy vel shoh dy chummal seose unnaneys y chonaant dy vod cooid goll dy seyr eddyr Ellan Vannin as y Reeriaght Unnaneysit gyn tailley dy Cheesh Tooilley Feeuid ny feeaghyn ec y joarey. 

Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel y Choardail lowal reddyn çheumooie jeh shoh tra ta'n daa reiltys coardail, agh dy beagh feme er yn daa reiltys coardail rish red ennagh çheumooie, as dy jinnagh yn oardagh son shirrey red ennagh çheumooie er Keesh Tooilley Feeuid ayns kerroo er-lheh feme hoshiaght entreilys ayns coloayrtys rish reiltys y Reeriaght Unnaneysit, as dy vel red mooar dy smooinaghtyn er ayns coloayrtyssyn erbee bentyn da injillaghey er-lheh ayns Keesh Tooilley Feeuid son Ellan Vannin, shen wheesh veagh rheynn Ellan Vannin jeh Keesh Tooilley Feeuid jeant ny sloo. T'eh gra, cho leah's va injillaghey coardit, dy beagh y caghlaa feme slattys dy ve currit trooid ec Tinvaal, as caghlaa da rheynn yn Ellan jeh Keesh Tooilley Feeuid.

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Julie Edge, briaght jeh'n Er-lhee Allinson, vel traa erbee choud's t'eh er ve 'syn oik echey,  tra ren eh sur-smooinaghtyn er coloayrtyssyn erbee rish y Reeriaght Unnaneysit ayns kerrooyn erbee. Ta'n Fer-lhee Allinson gra, son shickyrys, ayns ny three bleeaney t'er n'gholl shaghey, dy vel yn reiltys er n'yeeaghyn er caghlaaghyn kerroo ayns Ellan Vannin, as er n'yeeaghyn er arganeyn cosoyley roosyn 'sy Reeriaght Unnaneysit, er jannoo ny sloo Keesh Tooilley Feeuid er ny kerrooyn shen er coontey ny preayssyn tarmaynagh haink dy ve ayn 2022-23, agh nagh vel y Reeriaght Unnaneysit er chur er bun injillaghey erbee ayns Keesh Tooilley Feeuid, as myr shoh nagh vel y reiltys er n'gholl stiagh ayns barganeaghyn erbee as myn-phoyntyn ayndaue rish reiltys y Reeriaght Unaneysit bentyn da reddyn faagit mooie son Ellan Vannin.

Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy vel unnaneys tarmaynys Ellan Vannin ny cooish smoo son y clane reiltys shoh, agh dy vel shin kiart er aa-ooley y coardail rish y Reeriaght Unnaneysit ny s'moghey 'sy vlein shoh, y coardail ec y trass cheim, as veagh caghlaaghyn erbee oddys ve jeant eisht çheet çheusthie jeh meeaghyn lurg y choardail shen.  T'eh gra dy vel injillaghey ain hannah ayns rate y Cheesh Tooilley Feeuid son troggal as shirveishyn cochianglt rish thieyn ta sleih cummal ayn, as bentyn neesht da'n rate son aaght son laghyn seyrey.

Ta'n Fer-lhee Allinson gra dy row ny neesht jeu shoh – yn rate son troggal as shirveishyn cochianglt rish thieyn ta sleih cummal ayn, as yn rate son aaght son laghyn seyrey – currit er bun dy chur brod da ny kerrooyn er-lheh shen, ayns coardailys rish y Reeriaght Unnaneysit ymmodee bleeantyn er dy henney, as son shickyrys, choud's bee ad shen çheet gys traa son aa-scrutaght 'sy traa ry heet as faaishnys er, nagh vel plannyn ayn dy chaghlaa ny reaghyssyn shen er Keesh Tooilley Feeuid, as nee baghtal eh dy vel adsyn ooilley – y reiltys as yn Tashtey – myr bee ymmodee sleih, fuirraghtyn er fakin ny vees Shansyleyr Kishtey y Steat fograghey magh dooin ec jerrey y vee shoh, bentyn da caghlaaghyn treealit erbee da'n rate oc jeh Keesh Tooilley Feeuid, as dy nee baghtal eh dy beagh feme ain er jannoo caghlaaghyn freggyrtagh da shen. 

Ta'n Fer-lhee Allinson çheet er y chagliagh sinshley son Keesh Tooilley Feeuid, reesht myr ayrn jeh'n Choardail, reaghit ec y Reeriaght Unnaneysit, un chagliagh sinshley son dy chooilley cholught, as rere y Choardail er Keesh Varrey as y Cheesh Sthie ta currym er Ellan Vannin freayll y cagliagh sinshley yn red cheddin as ayns y Reeriaght Unnaneysit, as dy jinnagh eh cowraghey magh dy vel y caghliagh sinshley shoh tannaghtyn ayn myr yn fer syrjey 'syn Oarpey, as dy vel feme er colughtyn beggey ayns lughtyn-reill elley recortey ad hene son Keesh Tooilley Feeuid foddey ny s'moghey na ayns shoh as ayns y Reeriaght Unnaneysit.

---oooOooo---

Ta'n Shirveishagh son Bun-troggalys, yn Dr Michelle Haywood, gra dy vel yn rheynn fo raad lesh cur stiagh culleeyn vees cur lhiettrimmys er keynnagh ghoo ayns kuse jeh ny thieyn sheshoil echey tra t'ad çheet dy ve follym. 

Va'n Dr Haywood cur freggyrt da feysht ayns soie yn Chiare as Feed Jemayrt shoh chaie, row plannyn erbee dy chur er bun yn lhied as Leigh Awaab ayns shoh. Cha row Awaab agh daa vlein dy eash tra hooar eh baase er coontey jeh ve foshlit gys keynnagh ghoo 'sy chummal rea myr thieys sheshoil ayn v'eh baghey, as rere yn leigh shoh, ta currym anneydagh er dy chooilley çhiarn thallooin jeh thieys sheshoil dy ronsaghey as dy charraghey gaueyn tromey da slaynt çheusthie jeh claare hraa er-lheh.

Ta'n Dr Haywood gra, tra ta'n Rheynn scrutaghey y slattys echey hene bentyn da thieys, dy vel eh sursmooinaghtyn er slattys noa erbee ny cliaghtaghyn miey ve lughtyn-reill elley, as dy vel enn er ve currit er dy vel feme er lhiassaghey reayn s'lhea dy reillyn bentyn da thieys 'sy cherroo theayagh, as dy beagh Leigh Awaab dy dooghyssagh goit stiagh ayn son sur-smooinaghtyn er son myr ayrn jeh co-choyrle theayagh tra ta'n obbyr shoh goll er jannoo. T'ee gra, eddyr yn daa hraa, nagh vel yn Rheynn er vuirraghtyn son bree ny reillyn dy yannoo shickyr dy vel thieys sheshoil vees goll er cur jeh stundayrt mie. Bentyn da reirey sthock dy hieyn as s'lesh y Rheynn Bun-troggalys eh, raad ta troggalyn soilshaghey magh monnaghyn dy cheynnagh ghoo, dy vel coaryssyn dy gheayaghey son builley jarrooagh currit stiagh ayn, dy cadjin currit ayns y lout erskyn baare ny greeishyn. T'ee gra dy vel y coarys share cooney lesh yn aght ta aer goll mygeayrt y clane thie, as t'eh shareaghey mieys yn aer as jannoo ny sloo y co-ghlooghey vees cochianglt rish y cheynnagh ghoo.

Ta'n Dr Haywood gra dy vel tooilley cooney goll er cur da'n choarys shoh liorish ventyn sheelee as unnidyn tayrn magh trooid y hroggal, as dy vel yn Rheynn er chur stiagh ayns 86 unnid jeh'n sorçh shen neayr's 2022, as dy vel ad feer fondagh dy obbraghey, lesh costys bleinoil jeh mysh £25 per unnid. T'ee gra dy vel ymmyrkey y Rheynn nish dy chur stiagh ny unnidyn shoh myr aght ro-yannoo ayns troggal as daa laare ayn vees follym roish my vees eh currit er mayll, as dy vel yn Rheynn cur coyrle da jannoo ny sloo co-ghlooghey as keynnagh ghoo ayns thieyn sleih ayns yn ynnyd eggey echey, vees www ponk gov ponk im, scoarey er-oaie, housing, as dy vel shoh goit stiagh ayns paggey vees currit da dy chooilley hannys noa, as dy vel yn Rheynn eisht as nish cur magh coipyn jeh'n choyrle shoh da ny tannyssyn oc, as yn cheayrt s'jerree 'syn ouyr 2024.

Ta'n Dr Haywood gra dy vel yn Rheynn gobbraghey ayns co-pharteays rish yn Rheynn Çhymmyltaght, Bee as Eirinys, vees tannaghtyn lesh cur bree da'n clattys t'ayn nish bentyn da stundayrtyn son thieyn. T'ee gra, choud's nagh vel tashid as keynnagh ghoo imraait er-lheh ayns fer erbee jeh ny reillyn t'ayn nish, dy nee currym eh er çhiarnyn thallooin dy chur aaght sauçhey as cooie dy chummal ayn, as dy vel shoh goaill stiagh gaueyn erbee jeh'n lheid as tashid as keynnagh ghoo oddys cur doilleeidyn ennalagh er tannyssyn as sleih ta baghey ayns shen.

Ren Oltey elley cur feysht er yn Çhirveishagh – as veih'n choraa yiarrin dy row eh Oltey yn Chiare as Feed son Glionfaba as Purt ny Hinshey, Tim Crookall – cur cuirrey urree dy choardail rish, dy lhisagh shin jeeaghyn dy yannoo shickyr dy vel thieys ooilley, nee thieys preevaadjagh t'ayn ny thieys sheshoil, çheet rere y stundayrt shoh.

Ta'n Dr Haywood cur booise mooar da as gra dy jinnagh ee coardail rish dy lhisagh shoh sheeyney magh bentyn da cur thieys vees sauçhey as cooie dy chummal ayn, dy vel shen jannoo neesht er çhiarnyn thallooin preevaadjagh.

---oooOooo---

Ta hoght laghyn er-mayrn jeh'n cho-choyrle theayagh bentyn da'n yeearree liorish yn cholught Ørsted dy lhiassaghey gowaltys geayee ayns mooir reillt Ellan Vannin. Ta'n colught çheet dy mennick er gowaltys geayee mooie veih Kione Maghal, agh ayns firrinys cha nel shen agh y kione twoaieagh jeh, as g'eh sheeyney my yiass dy vel eh mooie veih Kione Connaghyn 'sy jiass.

Va'n co-choyrle theayagh lhunnit Mee Luanistyn, tra ren Oik Coonceil ny Shirveishee fograghey magh dy row Coonceil ny Shirveishee arryltagh dy ghoaill y yeearree veih Gowaltys Geayee Mooie veih'n Choose Mooir Vannin Çhiarmaanit. Cho leah's t'eh dooney shiaghtin laa ny vairagh, Jemayrt yn 18 Mee Houney, bee ooilley ny freggyrtyn da currit roish bing dy ir-oayllee neu-chrogheydagh, as bee caa son shiartanse dy leih hug stiagh nyn marel dy ve kionefenish seshoonyn as çhaglymyn choud's ta'n treealtys goll er ronsaghey.

Foddee sleih cur stiagh nyn marel dy jeeragh er-linney trooid ynnyd eggey y reiltys; liorish jee-laadey coip jeh'n form veih'n ynnyd eggey as dy lhieeney stiagh shen as chur eh stiagh ayn liorish post-l; ny liorish goll gys Oikyn y Reiltys ayns Bayr Buck ayns Doolish dy gheddyn coip pabyr jeh'n form, as dy chur stiagh ayn shen 'syn un voayl. Ta coipyn pabyr ry gheddyn neesht ayns ny lioarlannyn ayns Doolish as ayns Rhumsaa.

---oooOooo--- 

Ta'n Aspick Sodor as Man, yn Feer Arrymagh Patricia Hillas, gra nagh vel ee lhag-chreeagh ny boirit roish teiy ve jeant er paart yn aspick 'syn ard-whaiyl 'sy traa ry heet. Ec y traa t'ayn ta'n aspick ny oltey ex officio jeh'n Choonceil Slattyssagh as jeh Tinvaal, lesh caa dy loayrt as dy cheau teiy er cooishyn. 

Yn shiaghtin shoh chaie, ren yn Coonceil Slattyssagh cur kione er keim ny ronnaghyn  jeh billey oltey preevaadjagh, Billey Reiltys Ellan Vannin 2023, as dy beagh coardail currit da, yinnagh eh geddyn rey rish ablid yn aspick dy cheau teiyn ayns y Choonceil Slattyssagh ayns ayns Tinvaal. Lurg shoh, hed y billey roish yn Choonceil Slattyssagh son y trass lhaih echey, as my vees coardail currit da shen, nee shen goaill ersooyl ablid yn aspick dy cheau teiy. Shen y keim s'jerree, as lurg shen hed y billey son Coardail Reeoil.

Va bing er-lheh currit er bun dy yeeaghyn er y chooish, jeant seose jeh three Oltey yn Choonceil Slattyssagh, Bill Henderson, Paul Craine as Rob Mercer, agh choayl Mnr Henderson yn ynnyd echey 'sy Choonceil. Ta Mnr Mercer gra dy voddagh yn Agglish Hostyn jannoo aa-scrutaghey jeh'n Aspicks Sodor as Man as paart yn Aspick 'sy traa ry heet, er yn oyr dy vel yn Agglish gobbraghey myr sheshaght er-lheh nagh vel ny lhie er reaghyssyn as barelyn Tinvaal. 

Ren caairlagh y ving, Paul Craine, ronsaghey shennaghys yn aspick ayns Ellan Vannin, as t'eh gra dy vel eh smooinaghtyn nagh vel yn chooid smoo dy leih 'syn Ellan toiggal y shennaghys shen, myr shoh nagh beagh yindys eh dy gheddyn magh nagh vel paart jeh ny çhaghteryn toiggal y shennaghys shen, as dy row eh erskyn cadjinys. Er-lesh, dy row sleih cur eab er feddyn magh y corrillagh per cent jeh pobble Ellan Vannin as fys oc dy row aspick ain ayns shoh roish my row aspick ec Canterbury, dy beagh shen çheet myr yindys da'n chooid smoo dy leih, er-lesh, 95% ny red myr shen gyn yss er shen, agh dy vel shoh erskyn cadjinys dy bollagh, 

Ta Mnr Craine gra, eer my vees peiagh ennagh jeeaghyn er shoh dy ghranganagh as gra oddys Ellan Vannin croo yn turryssid magh ass shoh, my vees sleih jeeaghyn er yn Ellan Iona, as ny keayrtee t'ad geddyn goll ny hrooid jannoo pirgrinys ayns shen, nagh vel veg oc gollrish ny t'ain ayns shoh, as dy lhisagh yn Ellan ve heose corrym rish Iona as Lindisfarne, er yn oyr dy vel caa tarmaynagh ayns shoh, eer mannagh row sleih jeeaghyn er, myr dooyrt eh cubbyl dy cheayrtyn, eer mannagh row credjue ec sleih, dy vod ad cur arrym da'n eiraght, da ny va taghyrt ayns shoh.

Ta Mnr Craine gra dy row lhiasaghey anaaseagh currit er Claare Obbyr y Choonceil Slattyssagh veih oltey, vees çheet er cur bree, as my vees reaghys dy ghoaill ersooyl teiy yn aspick, dy vel eh coyrlaghey dy lhisagh yn date dy chur bree da yn laa lurg da'n traa 'syn oik jeh'n aspick t'ayn nish çheet gy jerrey, myr shoh ayns aght dy jinnagh shen cur barrant er y traa eck ayns shoh, gyn baarney, myr dy beagh eh.

Er-lesh Mnr Craine dy beagh shen red ennagh as foddee dy beagh enney s'lhea currit er. T'eh gra dy vel yn imnea echey, dy dooghyssagh, dy jinnagh shen greinnaghey sleih dy ghra nagh row feme oc er ve boirit mychione yn aspick t'ayn nish, as dy vod ad votal dy gheddyn rey rish y teiy, as dy voddagh shen, ugh cha nee, as er-lesh dy dooyrt eh shoh hannah er y radio, nagh vel fys ec sleih er ny t'oc, as dy vel yn aggle echey ayns shoh dy vel kuse jeh'n sleih ta ceau teiy son shoh dy gholl, nagh vel fys oc er ny t'ain.

Ta tuarastyl y ving gra dy dinsh yn Ard Aspick York da olteynyn, dy beagh teiy yn aspick caillt, dy jinnagh shen cur feysht mooar er cooish erbee son freayll Aspickys er-lheh, as dy beagh bing currit er bun ec yn Agglish Hostyn dy yannoo briwnys er shen.

Myr shoh, dy cummyssagh, magh ass shen, foddee dy beagh yn Aspickys Sodor as Man scryssit magh, as yn Ellan currit myr ayrn jeh aspickys elley. Ayns yn nuyoo cheeadoo jeig, va treealtyssyn dy chur yn Ellan stiagh ayns Aspickys Carlisle ny Aspickys Leyrphoyl, as foddee dy beagh eab er jannoo yn lheid shen reesht. 

Cha row Reillyn Beayn castit dy lhiggey da Olteynyn y Choonceil Slattyssagh goll dy jeeragh gys y cheim s'jerree, yn trass lhaih, agh cha daink eh noadyr lesh lhiasaghey liorish Oltey y Choonceil Slattyssagh, Gary Clueit, dy chur shaghey cur bree erbee da'n clattys derrey vees yn aspick t'ayn nish, Patricia Hillas, er naagail. 

Va argane Mnr Clueit dy beagh eh resoonagh son yn aspick Hillas dy chooilleeney yn traa eck myr aspick 'sy stayd cheddin as t'ee er jeet stiagh 'syn oik, shaghey jannoo chaghlaa cho mooar lieh-raad trooid yn traa eck myr aspick. Ga nagh daink eh lesh Mnr Clueit Jemayrt shoh chaie, neayr's shen t'eh er chowraghey magh dy vel eh fosyn cur roish y lhiasaghey shen reesht tra ta'n billey çheet roish y Choonceil son y trass lhaih echey laa ny vairagh, Jemayrt yn 11 Mee Houney.

Ren Oltey yn Chiare as Feed son Rhumsaa, Lawrie Hooper, cur roish y billey oltey preevaadjagh shoh. Ta Mnr Hooper gra nagh vel eh smooinaghtyn dy nee caghlaa eh cho mooar as t'eh jeeaghyn dy ve er yn eaghtyr jeh reddyn, agh ayns rieughid dy vel yn oyr t'ad reiht 'sy chied ynnyd, shen dy yannoo red ennagh nagh vod, myr nhee, agh 33 peiagh 'syn Ellan jannoo, as dy vel shen caghlaa yn leigh. T'eh gra, tra ta anney echey dy yannoo red ennagh, as dy vel sleih gra rish dy vel shoh yn raad kiart er y hoshiaght, ny t'ou er hirrey coyrle y theay as dy vel ad ayns foayr jeh, dy vel currym orroo jannoo ny reddyn shoh, as cre erbee vees eh ta shin loayrt mychione, vel eh caghlaa yn aght ta Tinvaal gobbraghey ny boayl dy chur ny raaidyn ain, cre erbee foddee eh y ve, ayns rieughid, dy vel shen yn obbyr t'ayn.

Ta Mnr Hooper gra, er-lesh, veih çheu yn agglish, dy by vaghtal eh dy vel eh son y foays oc dy reayll y teiy mygeayrt y voayrd, agh dy jarroo dy vel yn rieughid eh dy vel yn aspick meanal foddey ny smoo da'n Ellan, as dy daink shen trooid feer chleeir veih'n reggyrt da'n cho-choyrle as eer veih tuarastyl y ving, dy firrinagh, as dy vod eh ve feer chleeir dy vel ymmodee  vondeishyn elley ayns y phaart shen ve ayn, as y paart shen ve ny hoie mygeayrt y voayrd 'sy Choonceil Slattyssagh, myr shoh er-lesh, dy beagh gleashaghey erbee çheet veih shoh dy beagh shen keim mooar dy liooar gour y drommey, agh fy yerrey, myr v'eh cur eab er shassoo er veih'n toshiaght ayns shoh, yn ard-whaiyl son stiurey yn agglish, as nagh vel eh smooinaghtyn dy vel eh kiart son peiagh ennagh 'syn ynnyd echey dy ve ginsh da'n agglish yn aght dy reirey ny cooishyn eck, as dy feer nagh lhisagh shen ve er-e-hon dy yannoo, dy lhisagh eh ve er-son pobbleyn yn agglish shen, er-son adsyn ta goll as sleih t'ayns rieughid jannoo seose ayrn jeh'n çheshaght shen dy yannoo ny reaghyssyn shen.

Ta Mnr Hooper gra dy vel y billey t'eshyn er chur roish, ayns rieughid feeraghey reesht ayns slattys dy vel ynnyd ec yn aspick mygeayrt y voayrd, as dy vel eh dy jarroo cur shen reesht ayns leigh Vannin, as myr sampleyr, dy beagh red ennagh dy haghyrt dy chaghlaa y stayd shen, er-lesh dy beagh feme er caghlaa yn leigh reesht dy ghra ayns rieughid nagh vel ad geearree yn aspick mygeayrt y voayrd arragh, ny eer nagh vel ad geearree yn aspick er chor erbee. T'eh gra nagh vel eh jeant shickyr dy voddagh yn agglish jannoo shen.

Ta Mnr Hooper gra dy row ymmodee sleih cummal seose freayll yn aspick myr paart, as ayns rieughid dy reayll ynnyd mygeayrt y voayrd ayns y Choonceil Slattyssagh, myr shoh dy row shen yn oor va'n billey cur strughtoor er 'syn aght myr v'eh, as myr dooyrt eh, er yn oyr dy vel y billey gra ayns aght cleeir dy bollagh dy vel ynnyd ec yn aspick ayns y Choonceil Slattyssagh, dy vel eh anaasagh nish fakin, myr vees peiagh ennagh cur eab er goaill ersooyl eh, eisht ayns rieughid dy beagh feme er goll back trooid yn oardagh slattyssagh reesht as dy beagh meer elley dy clattys ain dy gheddyn rey rish yn aspick dy bollagh, as dy vel yn ansoor dy vel possible dy liooar eh.

Ta'n Aspick Hillas er screeu rish pobble yn aspickys ec toshiaght y vee shoh, as t'ee ginsh daue dy vel Tinvaal er choardail rish cur er y hoshiaght gys y nah cheim y billey oltey  preevaadjagh shoh, as t'ee gra dy nee lhiasaghey feer vooar eh ayns bea yn Ellan as dy vel eh jannoo dy mooar er eiraght as enn yn aspickys. T'ee gra, ayns shennaghys yn Ellan, dy vel yn agglish er chur stiagh dy mooar 'sy vea chultooroil, spyrrydoil as y cho-voodeeys, as dy vel sleih cooinaghtyn lesh boggey yn aght ren çhyndaays y Vible Casherick cooney dy reayll as dy veaghey y Ghaelg tra v'ee ayns gaue jeh lheie ersooyl.

Ta'n Aspick Hillas gra, dyn y wooise da coloayrtyssyn mychione ynnyd yn aspick 'sy reiltys, dy vel currym yn agglish tannaghtyn myr v'eh, as dy vel ish freayll rish ve currit da shirveishagh er yn aspickys lesh credjue as barrant.

Va traa persoonagh doillee ec yn Aspick Hillas er y gherrid lesh baase y dooinney sheshey eck, as feme eck er traa ersooyl veih'n Ellan, agh t'ee gra dy vel ee nish er jeet back dy slane 'sy vinishtraght ayns shoh, lurg jee ceau y traa shoh ersooyl, as dy vel ee treishteil dy hirveishagh cho slane as cho tushtagh as cho kiarailagh as oddys ee er pobble yn Ellan shoh, as dy vel ee treishteil nagh vel veg goit ersooyl son ny fir geiyrt urree ayns traa, as dy jean shoh goaill stiagh y paart smoo lane ayns Tinvaal dy nee possible eh dy vod shin çhebbal. 

Ta'n Aspick Hillas gra dy vel ee credjal dy vel red ennagh feer vaghtal er-lheh ain dy hebbal, nagh vel politickagh agh vees cooney dy chur stiagh ayns bea yn Ellan ooilley cooidjagh. T'ee gra myr shoh dy vel ee moylley ny cumraagyn eck my vees ad er smooinaghtyn er y chooish shoh dy slane, as dy vel ee jeeaghyn roee gys freayll rish obbraghey maroo ayns dy chooilley aght, as dy vel ee treishteil, myr dooyrt ee, dy bee shen ayns aght yinnagh cur ablid jee dy ve edyr cur stiagh 'sy chooish as freggyrtagh son shen, dy ve abyl dy ve cummit seose, ayns rieughid, bentyn da'n aght t'ee ceau teiy 'sy traa ry heet, as dy beagh shen yn treisht eck.

Ta'n Aspick Hillas gra dy vel fys eck naghj jean dy chooilley pheiagh vees shirveishagh ayns Tinvaal geearree, as er-lheh Olteynyn yn Chiare as Feed, shassoo ynrican ass-lieh ny cummaltee ynnydoil oc, agh dy jean ad cur geill da'n clane Ellan, as dy vel shen yn aght lesh dy chooilley pheiagh vees ny hoie ayns Tinvaal, myr ta shin dy hreisheil.

Ta'n Aspick Hillas gra dy vel ee smooinaghtyn dy vel caa er-lheh ayn neesht son peiagh ennagh vees çheet liorish ny cumraagyn shen dy ve abyl dy chooney lesh cummey bea yn Ellan ayns aght mie, trooid eaishtagh, trooid cur geill, trooid cur eab er feddyn aghtyn cooneydagh vees cochiangley co-voodeeyssyn, as dy vel loayrt magh ass ny co-voodeeyssyn shen, er yn oyr nagh vel ny reddyn shoh ynrican mychione barel yn aspick myr fer er-lheh, agh yn aspick lesh fraueyn dy dowin ayns ny ymmodee co-voodeeyssyn mygeayrt yn Ellan.

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Chris Thomas, gra dy vel eh credjal dy by vie lesh y Choonceil Slattyssagh jannoo ny sloo ny gaueyn cochianglt rish geddyn rey rish teiy yn aspick ayns Tinvaal. T'eh gra nagh row y chooish shoh ry akin ayns manifesto erbee ayns troddanyn 'sy reihys mooar cadjin 2021, as t'eh credjal dy vel argane lajer nagh bee pooar dy cheau teiy agh ec olteynyn va reiht. Agh t'eh goaill tastey nagh vel y Billey goaill stiagh date dy ghoaill toshiaght, as myr shoh dy vel shen faagail yn traa dy chur bree da'n chaghlaa myr red neu-reaghit. 

Ta Mnr Thomas gra dy vel y chooish shoh foast 'sy Choonceil Slattyssagh, as dy vel y Coonceil Slattyssagh fo phreays, as dy vel Eaghtyrane Tinvaal as jeh'n Choonceil Slattyssagh fo phreays neesht, dy vel shen yn chied phoynt t'eh geearree gra, as 'sy nah ynnyd, tra ta'n billey çheet magh ass y Choonceil Slattyssagh dy jean eh edyr goll back gys yn Chiare as Feed ny goll ersooyl son Kied Reeoil, as kiart myr ren eh cur raaue, nagh vel yn oardagh shen jeh Kied Reeoil reaghys vees jeant as harrish, as dy bee preays er sleih son briwnyssyn t'er ve jeant oc ayns ny laghyn t'er n'gholl shaghey, myr shoh dy vel shen y cooylrey.

Ta Mnr Thomas gra dy vel eh son çheet er-lheh er poynt nagh row eh çheet er-lheh er y phoynt shoh roish nish, myr shoh dy vel shoh red noa. T'eh gra dy ren eh screeu rish dy chooilley Oltey y Choonceil Slattyssagh, trooid yn Eaghtyrane, as cur coip da cumraagyn yn Chiare as Feed, yn 30 Jerrey Souree mleeaney, dy chur cooinaghtyn daue dy row vote er cur stiagh ayn saase son goaill toshiaght 'sy villey shoh ayns yn Chiare as Feed, va 12/12 – shen dy ghra teiyn ayns foayr as noi - as dy ren eh coyrlaghey nagh ren yn Loayreyder ymmyd jeh'n teiy reaghee dy kiart. 

Ta Mnr Thomas gra dy vel eh treishteil dy vod ny feallee chreeney 'sy Choonceil Slattyssagh, kiart myr ta'n Eaghtyrane oc ny pholitickeyr as keeayll chionnit vooar echey, sur-smooinaghtyn er, ayns rieughid, nee'n red share eh dy yannoo nish dy gholl back gys y saase shoh son goaill toshiaght ren yn Kiare as Feed ceau teiy er, 12/12, gyn y teiy reaghee eer ve ceaut liorish y Loayreyder, veg agh yn Loayreyder gra dy row yn saase shen son goaill toshiaght ersooyl.

Ta Mnr Thomas gra dy vel eh treishteil dy vod mayd goll back as dy bee saase son goaill toshiaght ayns shoh, dy vod mayd dy feer jannoo shickyr dy jean shen ta Synod Agglish Hostyn gra, taghyrt dy jarroo, cha nee ynrican shen as foddee dy jean eh taghyrt, as dy vod mayd cur geill da barelyn yn Chiare as Feed as y Choonceil Slattyssagh, trooid yn Eaghtyrane Tinvaal, liorish oardyr son laa pointit ve ain ayns rieughid, dy vel bree currit da'n villey shoh ec traa ta shinyn reih as fys ve ain er ooilley ny nheeghyn, shaghey ynrican myr t'eh ec y traa t'ayn, nagh vel saase son goaill toshiaght ayn, as dy beagh feme ayns rieughid er saase Kied Reeoil y Reeriaght Unnaneysit vees reaghey cuin bee bree currit da shoh ec y traa t'ayn.

Ta Mnr Thomas gra, dy neu-chadjin, nagh vel saase son goaill toshiaght 'sy villey shoh, as dy vel eh treishteil dy jean yn Eaghtyrane ymmyd jeh coyrle creeney, dy jean y Coonceil Slattyssagh freayll rish aghtey dy resoonagh, dy currymagh, myr t'ad er ve jannoo, as dy jarroo sur-smooinaghtyn er, veagh cur eh back gys yn Kiare as Feed gyn y saase shen son goaill toshiaght jannoo seose raad sauçhey dy gholl er y hoshiaght.

Er-lesh Mnr Thomas dy vel aigney y Coonceil Slattyssagh dy yannoo ny sloo y gaue dasyn hene, vees red ennagh dimraa eshyn ayns yn Chiare as Feed foddey er dy henney tra va shoh goll er resooney magh. T'eh gra, ayns fockleyn elley, dy vel 1,600 blein jeh aspick as agglish ve oc 'syn Ellan, as traa erbee dy daink shen dy ve cochianglt rish y pholitickaght myr t'ee nish.

Ta Mnr Thomas gra, yn eie nagh bee aspick Ellan Vannin ayns Ellan Vannin arragh, nagh row shen 'sy reihys mooar cadjin 'sy vlein 2021, nagh row teiy yn aspick ayns Tinvaal 'sy reihys mooar cadjin 'sy vlein 2021, myr shoh dy nee Coonceil Slattyssagh daaney eh, as fer daaney cur Kied Reeoil, vees goaill shen ersooyl lesh tooilley coardail theayagh ennoil.

Ta Mnr Thomas gra, dy persoonagh, dy vel cooish lajer son y phoynt dy lhisagh dy chooilley pheiagh vee ceau teiy çheusthie jeh'n ard-whaiyl er ve reiht dy gholl stiagh 'syn ard-whaiyl, agh dy vel feme ain er ve shickyr dy bollagh tra ta shin jannoo caghloo cho mooar 'sy reiltys, fakin dy vel cheeadyn dy vleeantyn dy eiraght as tradishoon, dy vel shin jannoo eh dy kiart, as er-lesh, my vees y Coonceil Slattyssagh gaghtey dy currymagh, as dy beagh saase son goaill toshiaght jannoo seose yn raad er y hoshiaght, yinnagh eh coyrlaghey.
 

More from Manx Gaelic